Haber7/ Fuat Öner
Süt ve süt eserlerinin raf fiyatı son üç ayda yüzde 30-40 zamlanmış durumda. Fiyat artışı geçen yıla nazaran yüzde 100’ü çoktan geçti. Vatandaşlar, dolar yükselmedi, mazot artmadı, elektriğe doğal gaza artırım gelmedi, personel maaşları tıpkı, bu artırımlar nereden çıktı diye soruyor…
Peki çiğ süt fiyatı son 3 aydır artmamışken, döviz, akaryakıt ve personellik maliyetleri yükselmemişken fiyatlar neden artıyor? Zamların art planında ne var? Üretici ve endüstrici artırım için ne diyor?
ÇİĞ SÜT ALIM FİYATI 2,5 KAT ARTTI YEM FİYATLARI YATAY
Birtakım süt üreticileri yem fiyatlarının çok arttığını ve kar edemediklerini söylüyor. Hatta buna reaksiyon olarak ‘tehlikeli’ bir adım atıp hayvanları kesite yolluyor. Bu durum üretim sayılarına da yansımış durumda; TÜİK sayılarına nazaran süt üretimi son üç ayda yüzde 4,4 azaldı. Süt üretiminin azalması ise fiyatlarda yükseliş baskıyı yaratıyor.
Ancak Ulusal Süt Konseyi süt çiğ süt alım fiyatlarını geçen yılın birebir periyoduna nazaran 2,5 kat artırarak 8,5 liraya çıkardı. Öte yandan yem fiyatları ise Mayıs ayından beri yatay seyrediyor.
Raflarda 1 litre sütün fiyatı 25 TL’ye kadar çıktığı devirde, çiftçi kâr edemediğini süt ve süt eserleri üretici ise ucuza süt bulamadığını söylüyor.
BÜYÜK SÜT ÇİFTLİKLERİ DETAYI
Üreticinin en büyük maliyet kalemi çiğ süt. Köylerdeki küçük yetiştiriciler sütü kurulun belirlediği fiyata satıyor olsa da büyük süt çitliklerinde tıpkı durum geçerli olmadığı sav ediliyor.
(Üreticiler, Kasım ayı başında sütün litre fiyatını 10 TL’den aldığını, 10 gün sonra ise 11 TL’den almak zorunda kaldığını sav ediyor.)
Üretici çoklukla çiğ sütü bu büyük süt çiftliklerinden alıyor. Ulusal Süt Kurulu çiğ süt fiyatını 8,5 TL olarak belirlemesine karşın, üreticiler bu büyük çiftliklerden sütün litresini bu ay 11 TL’den aldığını argüman ediyor. Üreticiler, “Önümüzdeki ay için şimdiden 12 TL fiyatının verildi. Bu fiyat çok yüksek dediğimizde ‘Bu fiyata alan var, ister alın ister almayın’ deniyor” sözlerini kullanıyor.
1 KİLO PEYNİRİN ‘SÜT MALİYETİ’ 120 TL
Üretici 10 kilo sütten 1 kilo peynir ürettiğini ve bu durumda yalnızca ham unsur maliyetinin 120 TL’yi bulduğuna dikkat çekerek, “Bunun üzerine ambalaj, işletme masrafı, nakliye, personellik ve kar marjını koyduğunda peynirin bizden çıkış fiyatı 160 TL’yi buluyor. Reyonda ise 1 kilo peynirin fiyatı rahatlıkla 170-180 TL’yi buluyor” diyor.
OLAN VATANDAŞA VE KÜÇÜK ÜRETİCİYE OLUYOR
Süt dalında bunlar yaşanırken durumdan en çok etkilenen ise vatandaş ve küçük üreticiler oluyor.
Süt fiyatları ile ilgili açıklama yapan İstanbul Ziraat Odası Lideri Ömer Demir ise “Özellikle besin konusu kıymetli. Süt ve süt eserleri fiyatlarına bakalım. Ben üreticiyim. Eseri bizden, köylüden alıyorlar. Yanına üç tane firma koyuyorlar. Her firmaya başka farklı satış yapıyor. Bu firmaların hepsi de kendilerine ilişkin. 8 liralık süt, markete 26-28 liraya çıkıyor. Tıpkı durum peynir için de geçerli. Sütü bizden ucuza alıyorlar. Sütün içindeki yağını, enzimini çekiyorlar, fiyatı 6 liraya düşüyor. Bundan peynir yapıyorlar ve 200-210 liraya satıyorlar. Dünyanın neresinde bu türlü bir vurgun var. Zira bu eserleri biz almak zorundayız. Muz yemesek durabiliriz lakin et, süt ve süt eserleri temel gereksinim. Açık açık tencere darbesi yapılıyor” dedi.