Haber7 – Fuat Öner
Yıllık ortalama 200.000 ton zeytinyağı üreten Türkiye’de bu sene üretim beklentisi bu yıl 421 bin tona çıktı. Eserde yaşanan bu bolluğun raflara indirim olarak yansıması beklenirken zeytinyağı fiyatları ise üst hakikat çıkması başlarda soru işaretleri yarattı.
ZEYTİNYAĞI FİYATLARI NEDEN ZAMLANDI?
Vatandaş, son devirde zeytinyağı fiyatlarının neden üst çıktığını merak ederken, Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi (UZZK) Başkanı Dr. Mustafa Tan, bölümde olup biteni Haber7’ye açıkladı.
Dünyada kuraklık nedeniyle arzda yüzde 50’ye varan bir düşüş olduğuna dikkat çeken Dr. Tan, zeytinyağı fiyatları kıymetli tartışmalarına ait çarpıcı tespitlerde bulundu.
İşte Dr. Tan’ın o açıklamaları:
ÜRETİMDE DÜNYA İKİNCİSİ OLDUK
Zeytin rekoltesi, bu yıl bizim 15 yıl evvel koyduğumuz maksada ulaşmamız açısından kıymetli. Bu yıl 421 bin ton zeytinyağı üretimi 735 bin ton da sofralık zeytin üretimi bekliyoruz. Rekolte varsayım çalışmasını da UZZK’a olarak biz koordine ediyoruz. Türkiye 15 yıl evvel dünya ikinciliği gayesi koydu. Bunun için ağaç sayımızı 100 milyondan 168 milyona çıkarmayı başardık. Bu planladığımız üzere gitseydi 250 milyonu da geçecekti.
DÜNYADA ÜRETİM ÇOK SERT DÜŞTÜ
Türkiye olarak yağ üretiminde dünya ikincisi olmak için 750 bin ton maksadı koymuştuk o vakitler fakat bugün 421 bin tonla dünya ikinciliğini aldık. Bu nasıl oldu; İspanya 1 milyon 400 bin ton üretirken, son 500 yılın en kurak yılını geçirdi ve 700 bin ton civarı bir eser beklentisi var. 600 bin üreten İtalya ise, bugün 208 bin ton üretim bekliyor. Tunus’un 250 bin ton yağ üreteceği söyleniyor. Dünyada zeytinyağı üretiminde sıralama İspanya, İtalya, Yunanistan, Tunus ve Türkiye formundaydı. Sıralama bu yıl için İspanya, Türkiye ve Yunanistan formunda oldu.
“ÇOK OLMASI UCUZ OLACAĞI MANASINA GELMEZ”
Lakin bir şeyin çok olması fiyatların düşük olacağını tezini doğrulamaz. Fiyat hepimizin bildiği üzere arz ve talep doğrultusunda oluşur. Bugün dünyada zeytinyağı üretimi yüzde 50 az olduğu ve yalnızca Türkiye’de yüzde 100 fazla olduğu için dış Pazar açısından büyük bir baht oluşmuş oluyor.
Geçen sene 58 bin ton olarak yaptığımız ihracatı bu yıl 2-3 katına çıkarma imkanımız var. Bu Türkiye’ye büyük bir döviz girdisi sağlayacak. Bu net kar, ithalat girdisi yok…
“ZEYTİNYAĞI KIYMETLİ ALGISI YAPILIYOR”
Pekala piyasada fiyat kıymetli mı? Şu anda İspanya’da litresi 5 euro, İtalya’da daha da değerli. Üretici fiyatlarından bahsediyorum. Türkiye’de üreticide 80-100 TL ortasında değişiyor. Fakat bu rafa gelirken kimi maliyetler oluyor. 5 litrelik bir tenekenin maliyeti 25-30 TL. Ambalaj ve nakliye fiyatları var. Böylece 1 kilo zeytinyağının fiyatı 120-150 ortasına geliyor.
Zeytinyağı kıymetlidir algısı neredeyse 50-60 yıldır var. Türkiye’ye margarinler ve öbür bitkisel yağlar sokulduğundan beri bu böyle…
ZEYTİNYAĞINDA PARİTE HESABI:
3,5 LİTRE AYÇİÇEK YAĞI=1 LİTRE ZEYTİNYAĞI
1 KİLO PEYNİR: 1 LİTRE ZEYTİNYAĞI
1 GÜNLÜK EMEKÇİ YEVMİYESİ: 1 LİTRE ZEYTİN YAĞI
İktisatta pariteler var. Dolar Euro paritesi gibi… Dünya ölçeğinde 1 litre zeytinyağı 3-3,5 litre Ayçiçek yağıdır fiyat olarak.
Bugün Ayçiçek yağı 40-50 TL bunu 3,5 ile çarptığımızda ortalama 150 TL yapıyor. Bizim zeytinyağımız hala 100-130 TL ortasında satılıyor. Ancak bu fiyat artacaktır. Ayçiçek yağı ve öteki bitkisel yağ fiyatlarında durdurulamaz bir artış var. Kuraklık yaşanan ülkelerde ek olarak Ayçiçek tohumu ekmişlerdi onlarda çıkmadı kuraklık nedeniyle. Yani tüm dünyada Ayçiçek yağı noktasında da arz ıstırabı var.
“ZEYTİNYAĞI DEĞERLİ DEĞİL”
Öteki bir parite ise bir emekçi yevmiyesidir. Çok uzun yıllardır bir personel yevmiyesi bir kilo zeytinyağı fiyatıdır. Bugün en düşük emekçi 200-250 TL istiyor. Uzmanlaşmış makine kullananlar 1000 TL’ye kadar çıkıyor. Geçen sene ise bir emekçinin yevmiyesi 100 TL’ydi. O yüzden zeytinyağı değerli mı? Değil!
Zeytin için bir öteki kriter ise 1 kilo zeytin 1 kilo peynirdir. Fiyatlar bu türlü gider… Bugün peynirin kilosu 140-200 TL ortası. Demek ki zeytin fiyatı da bu türlü olabilir.
Öte yandan dünya fiyatı 3 euro olsaydı zeytinyağı içeride pahalanmazdı. İhracat fiyatları belirliyor kimi fiyatları da… Kimse burada başına nazaran fiyat vermiyor.
“2 ŞİŞE SU PARASINA DENK GELİYOR”
Aslında zeytinyağı ve zeytin ucuzdur. Bugün Türkiye’nin zeytinyağı tüketimi kişi başı 2 kilogram. Yani yılda 150 bin ton. Bu çok azdır, bitkisel eserlerin yüzde 10’u bile değil. Ortalama 40 kilo ile en çok zeytinyağı ege bölgesinde tüketiliyor. Bunu da raftaki en yüksek fiyat olan 150 TL’den hesaplarsak yılda 6000 TL yapar. Yani en çok zeytinyağı tüketen bir ailenin maliyeti günlük yalnızca 16 TL, bu 2 litre şişe su parasına denk…
Sektör olarak, zeytinyağı değerli algının kırılmasını istiyoruz. Zeytinyağı hiçbir periyot değerli olmadı. Ülkemiz dünya fiyatlarından ebediyen geridedir. Bugün İspanya en düşük yağ fiyatına sahiptir. Orada 5 euro, aktüel kurla 96 TL yapar ve 1,33 takviyeyle üreticinin eline 125 TL geçer. Türkiye ise 80 TL. Bunun rafa yansıması 200 TL’leri bulur.
SAHTE ESERLERE DİKKAT
Bu yıl için çok kıymetli bir sorun daha var. Kıymetli olan taklit edilir. Zeytinyağında maliyetlerin çok altında satmaya çalışacak birçok sahtekarlar çıkacak. Halkımız rahat olmalı, Türk zeytincisi fahiş fiyatlara hiçbir vakit zaman tenezzüh etmedi.
Sektör büyük bir çaba içerisinde. Yapılabilecek en düşük artırımı yapmaya çalışıyor. Geçen sene 100 TL olan yağ bu sene 150 TL olabilir mi? Gübre 200’e çıktı, personel 100 TL’den 250 TL’ye çıktı.
“PANİK YAPMAYA GEREK YOK”
Türkiye için büyük bir fırsat var. 421 bin ton üretimi yapıyoruz. Vakit zaman ihracatla ilgili birtakım yasaklar getiriliyor, hiç panik yapmaya gerek yok. Bu yıl 150 bin ton satsak bile içeriye de fazla fazla kâfi. 150 bin ton iç tüketimimiz var bunu ikiye katlasak bile hiçbir dert olmaz.
“TÜRKİYE İÇİN BÜYÜK FIRSATI KAOSA ÇEVİRMEYELİM”
Diğer bir taraftan 735 bin ton sofralık zeytinin hepsini tahminen zeytin değil birazını bunun yağ olarak kıymetlendirebiliriz. 50 bin tonda oradan gelebilir. Buna karşın sofralık zeytin biz dünya birincisiyiz.
ÜRÜNLERİMİZİ UCUZ KAPTIRMAYALIM
Hasebiyle toplamda bizim 500 bin ton üzere bir arzımız kelam konusu. Ülkemizi bekleyen bu bahtın kaosa dönmemesi için ihracatın aralıksız sürmesi birebir vakitte da eserlerimizi ucuz kaptırmamamız lazım. Başka ülkelerden boşalan yeni pazarlara girmemiz lazım. Bunun için hükümetimizle temas halindeyiz.