Nobel ödüllü Türk bilim insanı Prof. Dr. Aziz Sancar’ın “manevi kızı”, tıbbi biyoloji ve genetik uzmanı KKTC Cumhurbaşkanlığı Sıhhat Danışmanı Prof. Dr. Nedime Serakıncı, Kovid-19 salgınının son durumu ve grip olaylarındaki son duruma ait, AA muhabirinin sorularını yanıtladı.
Kovid-19 kaynaklı vefat oranlarına ait soru üzerine Serakancı, “Kovid-19 salgını, bugünkü sayılara baktığımızda beklediğimiz halde şiddetini kaybetti, vefatlar çok azaldı. Hastalanma oranlarına baktığımızda da hayli düşüş görüyoruz. Virüsün Omicron varyantlarına bağlı bulaşma suratında yükselme olmakla birlikte virüsün kendinin de hayatta kalma uğraşı ve de toplumların büyük kısmının aşılanmasıyla çok daha kabul edilebilir bir düzeye geldi. Dünya geneline baktığımızda şimdi pandemi özelliklerini tam olarak kaybetmemekle birlikte bölgesel olarak influenza salgını düzeylerine geldi demek çok da yanlış olmaz. Yani artık beklediğimiz üzere biz virüsle o da bizimle yaşamayı öğrendi diyebiliriz.” sözlerini kullandı.
Serakıncı, genomik yapılarına nazaran Kovid-19 varyantlarının birinci çıktıkları devirdeki bulaşma suratlarının vefat ve hastane yatış oranlarına bakarak salgının tesirinin dünya genelinde düştüğünü söyledi.
“PANDEMİ BİTMEDİ ANCAK ESKİ GÜCÜ YOK”
Prof. Dr. Serakıncı, şimdi “pandemi bitti” denilemeyeceğini, artık toplumların virüsle birlikte yaşamayı öğrendiğini ve salgının eski gücünün görülmediğini lisana getirdi.
Hindistan’da ağustos ayında tespit edilen ve “XBB” varyantı olarak isimlendirilen varyantın öteki ülkelerde faal olup olmayacağının takip edildiğine vurgu yapan Serakıncı, tıpkı varyantın Singapur’da görülmesi ve tesirini artırması nedeniyle Dünya Sıhhat Örgütünün (DSÖ), Kovid-19 salgınını “Uluslararası Halk Sıhhati Acil Durumu-PHEIC)” olarak nitelemeye devam kararı aldığını hatırlattı.
Söz konusu varyantın başka ülkelerde ve Türkiye’de tesir gösterip göstermeyeceğinin yakından takip edilmesi gerektiğine dikkati çeken Serakıncı, “Aynen domuz ve kuş gribinde olduğu üzere mevsimsel dönemsel artışlar gözlemleyerek virüsle birlikte yaşamayı öğreniyoruz zira virüs hala var ve var olmaya devam edecek. Ayrıyeten 2020’de gördüğümüz vahim tabloyu tekrar görmemiz çok çok sıkıntı diyebiliriz.” dedi.
Virüsün süreç içerisinde değişerek farklı varyantlara evrildiğini ve gücünü yitirdiğini vurgulayan Serakıncı, “Bu nedenle salgının birinci zamanlardaki durumu ile tekrar karşılaşmayız. Birinci çıkan virüs ile şimdiki virüs karşılaştırıldığında hastalık yapma özelliği muhakkak birebir değil.” dedi.
Serakıncı, tüm bunların yanı sıra çok sayıda insanın aşılandığını ve bir o kadar kişinin de hastalığı geçirdiğine işaret ederek, “Vücudumuzun hiç tanımadığı bir virüse verdiği cevap ile virüs ile tanışıp antikor geliştirdiği virüse verdiği cevabın çok daha farklı olması nedeniyle hastalık artık daha hafif geçiyor.” değerlendirmesinde bulundu.
“MEVSİMSEL VİRÜSLER YİNE GÖRÜLMEYE BAŞLADI”
Virüsün en son yaygın varyantı olan Omicron’un öteki varyantlar üzere üst teneffüs yoluna yerleştiğini ancak Delta varyantı kadar ağrı hastalık yapmadığına dikkati çeken Serakıncı, şöyle konuştu:
“Genellikle, akciğerde değil üst teneffüste hastalık yapıyor, kolay bulaşıyor ama ağır geçmiyor. Ağır ve mevtle sonuçlanan hadise oranlarına baktığımızda önemli bir düşüş görüyoruz. Olaylarda mevt oranları 0,3’lere gerileyerek influenza düzeylerine ulaştı. Şayet pandeminin sonu geldi artık olay yok diye bekliyorsak ‘sıfır vaka’ olmayacak. Diğer mevsimsel teneffüs yolu virüsleriyle birlikte misal oranları göreceğiz.
Unutmayalım ki mevsimsel virüsler tekrar görülmeye başladı bu nedenle influenza hastaları ve yalnızca Kovid-19 hadiselerini tekrar ikili enfeksiyon hadise bilgilerini tam sayamıyoruz, hasebiyle da Kovid-19’un şu andaki vefat oranlarını da tam bilemiyoruz bunu da belirtmek isterim. Buna karşın yeniden önlemi elden bırakmadan 2020, 2021 ve 2022 kışına nazaran daha olağan bir yaşama döndük artık birlikte yaşayabiliyoruz.”
“SÜPER ENFEKSİYONLAR, ZAYIF BÜNYELER İÇİN RİSK OLUŞTURUYOR”
Prof. Dr. Serakıncı, Kovid-19 salgının, önümüzdeki süreçteki seyrine ait bir soru üzerine, “Virüs yok olmayacağına nazaran bu yıl da bundan sonraki yıllarda da bilhassa grip mevsimi dediğimiz kış aylarında bizimle birlikte olacak.” dedi.
Bu nedenle oranların giderek düşmesini beklemekle birlikte “salgın bitti” rehavetine de kapılmamak gerektiği ihtarında bulunan Serakıncı, “Çünkü bu yıl influenza virüsleri ile birlikte ikili hatta üçlü enfeksiyonlar kelam konusu olmasını bekliyoruz ve hatta kimi bilim insanları bu biçimdeki kombine enfeksiyonları muhteşem enfeksiyon diye niteliyor. Bu kombine enfeksiyonlar, daha ağır geçiyor. Natürel ki zayıf bünyeli ile kronik hastalığı olan şahıslar için bu durum risk oluşturuyor. Bu şuurla hareket etmemizde yarar var.” biçiminde konuştu.
Kronik rahatsızlığı olanların nasıl korunacağına ait soru üzerine Serakıncı, “Kronik rahatsızlığı olanların, influenza riskine karşı aşı, maske ve aralık ile kendilerini nasıl koruyarlarsa Kovid-19’a karşı da bu türlü muhafazaları gerekiyor.” dedi.
“INFLUENZA İLE KOVİD-19 ÇABUCAK HEMEN TIPKI SEVİYELERDE”
Nedime Serakıncı, Kovid-19 salgınının başından bu yana dünya genelinde 6,5 milyonun öldüğünü, günlük olay sayılarının sayılmadığı bu periyotta dahi günlük olay sayısının 400-500 bin, mevt oranlarının ise 1300-1500 dolayında seyrettiğini bildirdi.
Dünya genelinde ve Türkiye’de birebir anda hem Kovid-19 hem influenzanın yaygın olduğunu bildiren Serakıncı, şunları kaydetti:
“Kesin olmamakla birlikte oranlara baktığımızda influenza ile Kovid-19 çabucak hemen tıpkı düzeylerde üzere görülüyor. Bu yılki gripler içerisinde RSV (Respiratuar Sinsisyal Virüs), influenza A, yeniden influenza A’nın bir alt tipi olan domuz gribi de yaygın durumda. Gerçi birebir virüsler her yıl az-çok vardı. Kovid-19 öncesinde kısmen daha azdı. Bu yıl daha yaygın ve ağır görülmelerinin hatta yeniden ikincil enfeksiyonlar olarak karşımıza çıkmalarının bir nedeni de her yıl hasta olmasak da az yahut çok bu virüs partikülleri ile karşılaşır ve bedenimizde gerekli antikorlar ile dolaşırdık halbuki izole ve maskeli hayat sürdüğümüz son 3 yılda bu virüsler ile olan tanışıklığımız azaldı ve daha sık hasta olmaya başladık. Bu biçimde baktığımızda pandeminin hafiflemediğini söylemiş üzere oluyorum lakin hala hissediliyor olmasına karşın net gözlemlediğimiz bir şey var o da Kovid-19 günlük hayatlarımızdaki tesirini kaybederek hafifledi.”
Prof. Dr. Nedime Serakıncı, değerlendirmelerini, var olan varyantların dinamikleri göz önüne alarak gerçekleştirdiğini belirterek, “Mevcut durumu, yeni varyant üzere mümkün bir durumda varyantın özelliklerine nazaran tekrar pahalandırmak gerekir. Şahsen bize en baştaki durumu yaşatacak yeni bir varyant beklemiyorum.” sözlerini kullandı.