Halkın muzdarip olduğu ve tahlil istediği başıboş köpek sorunu ile ilgili İnsan Hakları ve Mazlumlar İçin Dayanışma Derneği (MAZLUMDER), dikkat çeken bir rapor yayımladı.
‘Sahipsiz Başıboş Köpekler Raporu’nun Takdim kısmında açıklama yapan MAZLUMDER Genel Lideri Av. Kaya Kartal, 10 milyonu aşkın başıboş köpeğin sokaklarda yaşadığı kaydedilen raporun, tahlile katkıda bulunması için hazırlandığını lisana getirdi.
“ÇÖZÜM İÇİN HAREKETE GEÇİLMESİ” ÇAĞRISI
Raporun insan hakları perspektifinden hazırlandığını kaydeden Lider Kaya Kartal, “Türkiye’de bugün başıboş köpek sayısının 10 milyonu aştığını, bu durumun salgın hastalıklardan ömür hakkına kadar geniş bir yelpazede insan hakları bakımından tehditler oluşturduğunu, raporun hazırlandığı devri kapsayan 2022 yılının birinci 10 ayında başıboş sahipsiz köpek saldırısı sebebiyle Türkiye’de 27 insanın öldüğünü acı bir biçimde tespit ediyoruz. Konya şubemiz tarafından hazırlanan raporumuzun hususla ilgili sağlıklı bir tartışma ortamı oluşmasına ve sürmesine katkı sunmasını diliyor, ilgili merci ve makamları tahlil için harekete geçirmesini temenni ediyoruz.” dedi.
İNSANLARIN HAYAT HAKKINI TEHDİT EDECEK NOKTALARA GELDİ
Raporun ‘Önsöz’ kısmında açıklamada bulunan MAZLUMDER Konya Şube Lideri Abdullah Şehid Huca ise “Rapora bahis olan sokakta yaşayan başıboş köpekler sıkıntısı artık insanların ömür hakkını tehdit edecek noktalara gelmiştir.” değerlendirmesinde bulundu. Sorunun kangren haline geldiğini ve tahlil için harekete geçilmediği takdirde geri dönüşü imkansız bir hale geleceğini belirten Huca, “Sağlıklı tartışılamayan ve daima ertelenen sorun bugün artık bir kangren halini almıştır. Bu sürecin devamına müsaade verilmesi durumunda ise geri dönülmez noktalara gelinecek, tahlil istense de artık imkânsız bir duruma ulaşılacaktır.” sözünde bulundu.
KÖPEK POPÜLASYONU REKOR KIRARKEN ÜLKEMİZDE TARTIŞILMASI ENGELLENİYOR
Başıboş köpek popülasyonun rekor kırmakta olduğunu ve bu sorunun tartışılmasının engellendiğini belirten Huca, “Hayvanların korunması tarafından ‘ileri’ kabul edilen batı ülkelerinde binlerce sahipsiz köpeğin barınaklarda uyutulması bir tahlil olarak kabul edilirken, 10 milyona yakın sahipsiz başıboş köpek popülasyonu ile rekor kırmakta olan ülkemizde tartışılması dahi engellenmektedir.” dedi.
TÜRKİYE GENELİNDE 10 MİLYON BAŞIBOŞ KÖPEK OLDUĞU VURGULANDI
Sahipsiz Başıboş Köpekler Raporu’nda sayıları süratle artan başıboş köpek sayısının 2022 datalarına nazaran Türkiye genelinde 10 milyon civarında olduğu, 2017 datalarına nazaran ise yalnızca İzmir’de 500 bin dolaylarında olduğu belirtildi.
EN ÇOK TAARRUZA UĞRAYANLAR 0-4 YAŞ ORTASINDAKİ ÇOCUKLAR
Başıboş köpek popülasyonunun denetimsiz bir halde artmasının riskler taşıdığı vurgulanan raporda, insanların beden bütünlüğünün tehlikede olduğu kaydedildi.
“Köpek ısırıkları sonucu enfeksiyon nedeniyle her 10 şahıstan 6,7’si her yıl hayatını kaybetmektedir” sözünde bulunulan raporda, en çok akına uğrayan kümenin 0-4 yaş ortasındaki çocuklar olduğu belirtilirken, mağdur çocukların boyun ve baş bölgelerinden ısırılarak mevt tehlikesi yaşadıkları kaydedildi.
5199 SAYILI KANUN YETERSİZ
2004 yılında kabul edilen 5199 sayılı Hayvanları Muhafaza Kanunu’nun sıkıntıya tahlil getiremediği lisana getirilen raporda, “Bu kanun, sahipsiz hayvanların rahat hayatını ve can güvenliğini sağlayamadığı üzere insanların ve öteki canlıların yaşadıkları meseleleri çözmekte yetersiz kalmıştır” denildi.
ULUSLARARASI KONTRATLARDAKİ ‘HAYVAN REFAHI’ SÖZÜ KASITLI OLARAK MI ‘HAYVAN HAKLARI’ DİYE YANLIŞ ÇEVRİLİYOR?
Uluslararası metinlerde “hayvan refahı” sözünün Türkiye’de sıklıkla “hayvan hakları” olarak ‘yanlış’ çeviri edildiği ve “Hayvan Hakları Kozmik Beyannamesi” isimli tartışmalı metnin UNESCO’da teklif olarak kaldığı belirtilen raporda, şu sözlere yer verildi:
DÜNYACA TANINMIŞ HAYVAN MUHAFAZA ÖRGÜTLERİ SOKAKLARIN KÖPEKLER İÇİN UYGUN OLMADIĞI GÖRÜŞÜNÜ SAVUNUYOR
Başıboş köpeklerin sokaklarda değil barınaklarda yahut sahiplenen beşerlerle yaşaması gerektiğini savunan ABD merkezli Hayvanlara Karşı Etik Davranışlar Örgütü’nün (PETA) görüşlerine yer verilen raporda, “Hayvanlar içinde bilhassa köpekler; yiyecek, içecek, sıhhat, barınma ve güvenlik gereksinimleri bakımından insanlara bağımlı olan canlılardır. Hayvan refahı açısından ele alındığında köpeklerin sokaklarda sahipsiz yaşaması da bu canlılar açısından uygun değildir. Radikal görüşlerine karşın birtakım hayvan muhafaza dernekleri dahi köpeklerin sokaklarda değil sahiplenen bir beşerle ya da barınaklarda hayat sürmeleri gerektiğini savunmaktadır.” denildi.
DÜNYA ÜLKELERİNİN TAHLİLLERİNE DEĞİNİLDİ
1987 yılında Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkelerce imzalanan Amsterdam Mutabakatı ve Konut Hayvanlarının Korunmasına Dair Avrupa Sözleşmesi’ne değinilen raporda; başıboş̧ hayvan sayısının meselelere yol açmasının önlenmesi taraf ülkelerin ağrı, acı ve ızdırap çekmelerine sebep vermeyecek halde popülasyonu azaltmak için uygun yasal ve idari önlemler almakla yükümlü kılındığı vurgulandı.
PORTEKİZ, ÇOK POPÜLASYONDA İTLAFA BAŞVURABİLİYOR
Rapora nazaran; Portekiz, başıboş hayvan sayısının kamu sıhhatini tehdit edecek biçimde artması nedeniyle itlaf seçeneği uygulayabiliyor.
ALMANYA’DA ACIDAN KURTULMASI İÇİN UYUTMA SEÇENEĞİ UYGULANABİLİYOR
Hayvanlarını terk eden sahiplerine caydırıcı ağır cezalar uygulanan Almanya’da her kentte ‘tierheim’ ismi verilen kuruluşlar tarafından sahipsiz köpekler toplanarak bakımları yapılıyor. Almanya, hayvanlara çok ağır bir acıdan kurtulması hedefiyle uyutma süreci uygulanabiliyor.
KANADA’DA SAHİPSİZ HAYVANLAR TOPLUM SIHHATİ İÇİN UYUTULABİLİYOR
Köpek sahipleri için çok sıkı kuralların uygulandığı Kanada’da köpek popülasyonunun çok artışında uyutma süreci gerçekleştirebiliyor. Toplum sağlığının ön planda tutulurken, sahipsiz köpekler ya sahiplendiriliyor ya da uyutabiliyor.
ABD’DE ‘SOKAKTA BAŞIBOŞ KÖPEK OLMAZ’ KURALI
ABD’de ise kamu sıhhatini tehdit eden köpekler uyutuluyor. Genel olarak her yıl 3-4 milyon köpek bakımevlerinde uyutulduğu ABD’de sokaklarda başıboş köpek olmamasının bir uygarlık göstergesi olduğu kabul ediliyor.
İNGİLTERE’DE 7 GÜN İÇERİSİNDE UYUTMA SÜRECİ YAPILABİLİYOR
İngiltere’de kayıt altına alından köpekler 2005 yılında çıkarılan kanunla lokal otoriteler tarafından toplanarak 7 gün boyunca bakımevinde tutuluyor. Bu müddette sahiplenilmeyen köpekler, hayvan refahı kuruluşlarına gönderiliyor ya da uyutma süreci yapılıyor.
BAŞIBOŞ KÖPEKLER; TAARRUZLAR, KAZALAR VE SALGINLAR NEDENİYLE ÖLÜMLERE YOL AÇIYOR
Türkiye’nin taraf olduğu İnsan Hakları Üniversal Bildirgesi, Çocuk Haklarına Dair Mukavele, Engellilerin Haklarına Ait Sözleşme üzere milletlerarası mutabakatların da gözetilmesi gerektiği belirtilen raporda, başıboş köpek probleminin yaşam, sıhhat, etraf haklarını ihlal ettiği kaydedildi.
Ruken Kolcu, Erinç̧ Pütün, Davut Sana, Ali Asaf Aktekin, Mehmet Özer, Mehmet Arsoy, Mustafa Topal, Oktay Tokmak, Dudu Berk üzere isimlerin saldırılarında feci formda can verdiklerini belirtilen raporda, başıboş köpeklerin trafik kazalarına sebebiyet vermesi münasebetiyle da ölümlere yol açtığı vurgulandı. Raporda, bu kazaların sıradan bir trafik kazası olarak kayıtlara geçtiği belirtildi.
Ayrıca başıboş köpeklerin hastalıklar nedeniyle de ölümlere neden olduğu belirtilen raporda; kuduz, kist hidatik üzere hastalıkların insan hayatını tehlikeye attığı kaydedildi.
DEĞERLENDİRMEDE İVEDİLİKLE TAHLİL DAVETİ YAPILDI
Raporun son kısmında ise problemlere yönelik tespitlere yer verildi. Yapılan değerlendirmede şu sözler kullanıldı:
Dünyada her yıl yaklaşık 35 bin insan köpek atakları sonucu hayatını kaybetmektedir. Yalnızca bu datalara nazaran köpek, en ölümcül dördüncü canlı pozisyonundadır. Dünya Sıhhat Örgütü iddialarına nazaran ise yalnızca kuduz kaynaklı ölümlerin sayısı her yıl 40 bin ila 70 bin civarındadır. İspanya’da 14 bin metrekarelik bir alanda yapılan çalışmada, yalnızca iki yılda köpek kaynaklı 496 trafik kazası meydana gelmiştir.
Haber kaynaklarından tespit edildiği kadarıyla yalnızca 2022 yılı başından Kasım ayına kadar köpeklere dayalı nedenlerle 7’si çocuk 27 kişi hayatını kaybetmiştir. Resmî kurumların bu hususta bir rapor tutmadığı, medyaya yansıyanlar dışındaki vefat ve yaralanmaların net sayı ile söz edilemediği, başıboş köpeklerin sebep olduğu trafik kazası, kalp krizi, beyin kanaması üzere ölümlerin ise raporlarda “köpeklerin neden olduğu ölüm” üzere gösterilmediği görülmektedir. Münasebetiyle başıboş sokak köpeklerine bağlı kayda geçmemiş ölümlerin olduğu da göz arkası edilmemelidir.
Mevcut durumda başıboş ve sahipsiz köpek sorunu, önemli bir güvenlik, etraf paklığı ve sıhhat sorunu olarak kendini göstermekte ve tesirini giderek artırmaktadır. Bahisle ilgili çalışmaların yetersiz olması sebebiyle denetim edilemez formda artış gösteren başıboş köpek popülasyonu ve buna paralel olarak artan hücumlar, kuduz olayları ve hastalıklar, maddi ve manevi kayıplara ve açık insan hakları ihlallerine sebep olmaktadır. Mevzu bağlamında yapılan propagandalar ve oluşan lobi, yetkili kurumların, kurum temsilcilerinin ve ilgililerinin sıkıntıya popülist yaklaşmasına neden olmakta, sorun görmezden gelinmekte ve uğraş önemli oranda aksamaktadır. Memleketler arası mukaveleler ve anayasa ile müdafaa altına alınan sıhhat, güvenlik, hayat hakkı, maddi varlığını ve beden bütünlüğünü müdafaa hakkı, etraf hakkı üzere temel insan hakları ihlallerinin sayısı artmakta ve birden fazla ihlal resmi istatistiklere bahis olmamaktadır.
Konu tartışılırken popülist telaffuzlardan ve kasıtlı propagandalardan uzaklaşılmalı, toplum; barınakta başına kürekle vurularak öldürülen köpek manzaraları ile kuduz olup hayatını kaybeden insan canı ortasında bırakılmamalıdır. Sorun toplumsal ve bilimsel tartışmalarla ele alınmalı, bütün tarafların üzerinde uzlaştığı düzenlemeler ve uygulamalar geliştirilmeli ve daha fazla mağduriyet yaşanmadan tahlil için hemen harekete geçilmelidir.
MAZLUMDER olarak;
• Başıboş köpekler sebebiyle yaşanan can kayıpları ile maddi ve manevi bütünlüğü bozan olay, olgu ve durumların engellenmesinin Devletin sorumluluğu olduğunu hatırlatıyor,
• Başıboş ve sahipsiz köpeklerin oluşturduğu durumun önüne geçilmedikçe, insanların; ömür, sıhhat, güvenlik, maddi varlığını ve beden bütünlüğünü müdafaa ve etraf hakkı üzere temel haklarının ihlal edildiğini beyan ediyor,
• İlgili makamları başıboş ve sahipsiz köpekler konusunda tez bir formda bilimsel, insani ve üzerinde uzlaşılmış tahliller oluşturmaya ve uygulamaya davet ediyoruz.