Kruvaziyer turizmi, 2015 yılından itibaren İstanbul’da yaşanan terör olayları ve Salı Pazarı olarak bilinen limanın inşaat süreciyle birlikte kan kaybı yaşamıştı. 5 yılın akabinde kruvaziyer limanı Galataport ismiyle tekrar hizmet vermeye başlayacağı sırada, 2020’nin başında tüm dünyayı tesiri altına alan COVID-19 pandemisiyle planlar bozuldu.
2021 yılına kadar kruvaziyer kesimi adeta durma noktasına geldi. Pandeminin tesirinin azalmasıyla birlikte Galataport’a birinci gemi Ekim 2021’de yanaştı. Bu yılın 10 ayında İstanbul’a gelen gemi sayısı Salı Pazarı limanın kapanmasından evvelki yıl olan 2016’ya nazaran yüzde 205,55 artarak 165’e yükseldi. Yolcu sayısı ise 225 bin 907 bireye ulaştı. Bu süreçte kimi büyük kruvaziyer şirketleri, İstanbul’u ana liman olarak konumlamaya başlarken, hacmi 35 milyar dolar olan kruvaziyer turizminden her geçen gün daha fazla hisse alınmaya başlandı.
1.5 milyon kruvaziyer yolcusu amacı Galataport İstanbul Liman İşletme Genel Müdür Yardımcısı Figen Ayan, şimdiye kadar yaklaşık 150 gemi ve mürettebat dahil 350 bin yolcuyu ağırladıklarını kaydetti. 2023 yılının rezervasyonlarını çok evvelden almaya başladıklarını söz eden Ayan, “Şu anda önümüzdeki yıl için 194 kruvaziyer gemisi rezervasyonumuz var. Bu sayısı artırmak için çalışıyoruz. Maksadımız 200 kruvaziyer ve 400 bin yolcu sayısına ulaşmak. 2023’den sonra ise tam kapasite çalışarak, yılda 1.5 milyon kruvaziyer yolcusunu ve mürettebatını ağırlayacağımızı öngörüyoruz” diye konuştu.
Ayan, “Sahamızda yer alan info noktalarına ve call center’ımıza kruvaziyer gemi seyahetlerine dair çok fazla soru geliyor, bu da bölüm ismine çok hoş bir gelişme” dedi. Galataport İstanbul’un bir ana liman olarak da Akdeniz çanağından Karadeniz’e kadar geniş bir coğrafyada kruvaziyer turizmine büyük bir hareketlilik getirdiğini belirterek, şunları anlattı: “Kruvaziyer turizmi özelinde ana limanların, kentteki konaklama, perakende başta olmak üzere birçok alana iş hacmi açısından büyük tesiri var. Gemilerden inen yolcular dönüşlerine kadar olan müddette konaklayacak otellere muhtaçlık duyarlar ve kentte kaldıkları mühlet boyunca limanın olduğu semtten başlayarak kentin tarihi yerlerini keşfe çıkarak, alışveriş yapıp gün uzunluğu lokal ve dünya mutfaklarından lezzetler sunan restoranlarda yemeklerini yer. CLIA’nın 2018 yılı raporuna nazaran indi-bindi yapan bir yolcu ana liman kentinde 376 dolar, günübirlik seyahat eden bir yolcu ise 101 dolar harcıyor. Turizm Bakanlığı’nın istatistik bilgilerine nazaran ise Türkiye’ye gelen bir turist günde ortalama 62 dolar harcıyor.”
İSTEDİĞİMİZ FİYATLARA ULAŞAMADIK
İstanbul turizminin 2022 prestijiyle toparlandığını söyleyen İstanbul Ticaret Odası (İTO) ve Oteller Komitesi Lideri Aydın Karacabay, cruise turizminin tam olarak devreye girmesiyle fiyatların daha da yükseltilebileceğini belirtti. Karacabay, “Biriken talepler nedeniyle 2022’de doluluk düzgüne gitti. Fakat istediğimiz fiyatlara tam ulaşamadık. 2019’u birçok noktada yakalasak da fiyatlarda şimdi yakalayamadık. Kişi başı turist harcaması 2019’da 705 dolardı. Şu anda ise 660 dolara geriledi. Çok makus değil bu toparlanabilir bir durum. Gecelik fiyatlarda otellerde yükseliş oldu fakat toplam harcamalarda düşüş var. İstanbul’a en çok Avrupalı turistler geldi. Birinci sıralarda İngilizler ve Almanlar. Sonra ise Ortadoğulu turist geliyor” dedi.
Avrupa’nın en büyük kruvaziyer şirketi olan MSC Cruises’a ilişkin MSC Fantasia gemisi de bu yıl Galataport İstanbul limanına geldi. MSC Cruises Yönetici Yöneticisi Angelo Capurro, “Türkiye’ye duyduğumuz itimat çok yüksek. MSC Cruises olarak gelecek hayalimiz ortasında, Galataport İstanbul limanını gemi seyahatlerimizin ana limanı yapmak var. İstanbul’u öbür limanlardan ayıran en değerli özelliklerinden biri kentin içine yanaşıyor olmanız. Bu sebeple Akdeniz çanağında kruvaziyer şirketlerinin sevdiği limanlardan biri” dedi.
AYNI ANDA 3 GEMİ YANAŞABİLİYOR
Galataport İstanbul’un en etkileyici özelliklerinden birini, İstanbul’un yeraltı sarnıçlarından esinlenilerek yapılan, Red Dot tasarım ödüllü dünyanın birinci yeraltı kruvaziyer terminali oluşturuyor. Limana gemi yanaştığında devreye girerek güvenlik (ISPS) alanını ayıran 176 adet hidrolik özel kapak sistemi sayesinde, süreksiz gümrüklü bir saha yaratılıyor. Kapakların tekil olarak denetim edilebilmesi, gümrüklü alanın limandaki gemi adedi ve boyutları bazında esnek bir biçimde oluşturulmasını sağlıyor. Galataport İstanbul, 29 bin m2’lik bir alana yayılan terminali ile birlikte tıpkı anda 3 gemi yanaşabilecek ve günlük 15 bin yolcuyu ağırlayabilecek kapasiteye sahip.
İSTANBUL, KRUVAZİYER ROTASINDAN ÇIKARILMIŞTI
Galataport’un ihalesi 2013 yılında yapıldı. ihaleyi Doğuş Holding 702 milyon dolarlık teklif ile kazandı. Ocak 2014’te Doğuş Kümesi ile Bilgili Holding’e bağlı BLG Capital ile iştirakle Salıpazarı Liman İşletmeciliği ve Yatırımları kuruldu. Akabinde inşaat faaliyetleri ile birlikte kruvaziyer yolcu gemilerinin demirlediği tek nokta olan Salı Pazarı Limanı kruvaziyer gemilerine kapılarını kapadı. Birçok büyük gemi ve kruvaziyer şirketi İstanbul’u rotalarından çıkardı. 2015 yılında uğrayan gemi sayısı 345 iken 2016 yılında 56’ya düştü. 2017 yılında 4 kruvaziyer gemisi ve bin 291 yolcu ağırladı. 2018 ve 2020 yıllarında İstanbul’a hiç gemi gelmedi. Limanın yine açılmasıyla birlikte İstanbul yine kruvaziyer gemilerinin rotasına girmeye başladı.