Irak’ın petrol zengini Kerkük’ün statüsünün belirlenmesi için 140. unsurun uygulanması gerektiğini savunuluyor.
Merkezi Bağdat hükümeti ile Irak Kürt Bölgesel İdaresi (IKBY) ortasında statüsü yine gündeme gelen ve yeni kurulan hükümette pazarlık konusu olan Kerkük’ün geleceğine ait, kentte geniş iştirakli bir panel düzenlendi. Panele ITC yetkilileri, siyasi parti üyeleri ve STK yetkilileri ile çok sayıda vatandaş katıldı.
ITC Lideri Turan, daha sonra AA muhabirine yaptığı açıklamada, 2003’teki ABD işgalinden bu yana daima siyasi taraflar ortasında “tartışmalı kent” olarak kalan Kerkük’e en sağlıklı tahlilin, tüm etnik kümelerin uzlaşmasıyla sağlanabileceğine inandıklarını söyledi.
Irak Anayasası’nın 140’ncı hususunun yazıldığı 2005’ten bu yana “Kerkük sorununa” kalıcı bir tahlil getirilemediğini belirten Turan, Kerkük ve Kerküklüleri ilgilendirmesine karşın, bu hususun Türkmen ve Arapların iradesinin dışında yazıldığını söz etti.
“KERKÜK ÖZEL STATÜLÜ YA DA ÖZEL FEDERE OLMALI”
Kerkük’ün, Türkmenlerin gıyabında Bağdat idaresi ve IKBY ortasında yine gündeme getirilmesini “çirkin” bir adım olarak niteleyen Turan, şöyle devam etti:
”Türkmenlerin Kerkük konusundaki tavrı, kentin tüm etnik kümelerden oluşan ortak formda yönetim edilmesi, özel statüye sahip olması ve rastgele bir bölgeye ilhak edilmemesi istikametindedir. Kerkük özel statülü ya da özel federe olmalı. Aksi takdirde Irak’ın toprak bütünlüğü tehlikeye girecektir.”
Kerkük’teki tüm kümeler ortasında uzlaşının sağlanması için son 3 yıldır Birleşmiş Milletler (BM) kontrolünde görüşmeler yapıldığını aktaran Turan, bu görüşmelerin uzlaşıyla “ortak idare”, kente “özel statü” verilerek Bağdat’a bağlı kalması ve Türkmenlerin gasbedilen yerlerinin sahiplerine geri verilmesiyle sonuçlanacağına inandığını kaydetti.
– TARTIŞMALI 140. UNSUR NEDİR?
Irak Anayasası’nda Kerkük ve öteki tartışmalı bölgelerin statüsüyle ilgili olan 140. unsur üç kademeden oluşuyor.
Buna nazaran, evvel Kerkük ve öbür tartışmalı bölgelerde (Diyala, Musul ve Salahaddin) eski Devlet Lideri Saddam Hüseyin periyodu ve 2003 sonrası yaşanan demografik değişiklik durumu normalleştirilecek, akabinde nüfus sayımı yapılacak ve daha sonra bu bölgelerin merkezi idareye mi yoksa Irak Kürt Bölgesel İdaresi’ne mi bağlanmasına karar verilmesi için referanduma gidilecek. Anayasaya nazaran tüm bunların Aralık 2007’e kadar gerçekleştirilmesi gerekiyordu.
O periyot Kerküklü Türkmen, Kürt ve Arap siyasi temsilcilerden oluşturulan komite hiçbir sonuca ulaşamamıştı ve kelam konusu husus 2007 yılının sonunda yürürlükten kalkmıştı.
Kürt siyasi önderler, bilhassa Kerkük’ün statüsünün belirlenmesi için 140. hususun uygulanması gerektiğini savunurken, Kerküklü Türkmen ve Araplar ise unsurun 2007 sonunda hukuken sona erdiğini lisana getiriyordu.
Türkmen ve Araplar, Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) ile Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) üzere Kürt siyasi partilerin, Kerkük ve öbür tartışmalı bölgelere, ülkenin kuzey kentlerinden bu bölgelerin demografik yapısını değiştirecek ölçüde nüfus kaydırdığını savunuyor.
DEAŞ KERKÜK’Ü 2014’TE ELE GEÇİRMİŞTİ
Terör örgütü DEAŞ, Haziran 2014’te Irak’ın Musul, Salahaddin ve Enbar vilayetlerinin tamamı ile Diyala ve Kerkük vilayetlerinin bir kısmını ele geçirmiş, kelam konusu bölgeler yıllar içinde örgütten geri alınmıştı.
Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi, 9 Aralık 2017’de örgüte karşı zafer kazanıldığını duyurmuştu.
DEAŞ’ın bölgeden çıkarılması ve kentlerin geri alınmasının üzerinden yaklaşık 5 yıl geçmesine karşın örgütün bilhassa Kerkük, Diyala, Musul, Salahaddin ve Enbar vilayetlerinin kırsal bölgelerindeki akınları sürüyor.