Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığınca Kahramanmaraş ve Hatay merkezli sarsıntılar sonrası hazırlanan raporda, birinci tespitlere nazaran güç dalında 11 milyar 243 milyon lira hasar oluştuğu hesaplandı.
AA muhabirinin Başkanlığın “Kahramanmaraş ve Hatay Sarsıntıları Raporu”ndan yaptığı derlemeye nazaran, zelzele felaketi nedeniyle güç dalında, 2,3 milyar lirası kamuya ve 8,9 milyar lirası özel kesime ilişkin olmak üzere toplam 11 milyar 243 milyon lira hasar oluştuğu varsayım ediliyor.
Rapora nazaran, Hatay, Gaziantep, Kahramanmaraş ve Adıyaman vilayetleri başta olmak üzere bölgedeki elektrik dağıtım çizgi ve trafo merkezlerinde büyük ölçüde hasar oluştu.
Deprem sonucunda Türkiye Elektrik Anonim Şirketi’ne (TEİAŞ) ilişkin 1128 kilometre uzunluğundaki elektrik iletim sınırını birbirine bağlayan 11 direk yıkıldı, toplam 4 bin 88 megavoltamper güce sahip trafo merkezi ve ekipmanında hasar meydana geldi.
6 Şubat’ta Kahramanmaraş’ın Pazarcık ve Elbistan ilçelerinde meydana gelen iki sarsıntı ile 20 Şubat’ta Hatay’ın Yayladağı ilçesinde yaşanan zelzeleler sonrası yapılan ön çalışmalar sonucunda 11 vilayette TEİAŞ’a ilişkin elektrik iletim tesislerinde toplam 717 milyon lira, özel kesime ilişkin elektrik dağıtım tesislerinde ise toplam 7 milyar 867 milyon lira hasar oluştu.
BOTAŞ iletim çizgilerinde 20 noktada patlama ve arıza saptandı
Yaşanan zelzeleler nedeniyle Boru Çizgileri ile Petrol Taşıma AŞ’nin (BOTAŞ) doğal gaz iletim çizgilerinde, yaklaşık 20 farklı noktada patlama ve arıza meydana gelirken, bölgedeki doğal gaz dağıtım çizgileri ve tesislerinde de hasarlar tespit edildi.
BOTAŞ ve bölgede faaliyet gösteren ilgili dağıtım şirketlerinin hasar tespit çalışmaları sonucunda, doğal gaz iletim sınırları ve tesislerinde 180,5 milyon lira, doğal gaz dağıtım sınırlarında 646,4 milyon lira hasar meydana geldiği kestirim edildi. Bölgedeki ham petrol boru sınırlarında ise küçük ölçekli hasarlar belirlendi.
Akaryakıt tesislerinde 355 milyon liralık hasar oluştu
Elektrik Üretim AŞ’ye (EÜAŞ) ilişkin elektrik üretim tesislerinde santrallere ilişkin birtakım bina, trafo ve şalt alanlarındaki hasarın kestirimi büyüklüğü 517,5 milyon lira olarak hesaplandı.
Özel bölüm tarafından işletilen elektrik üretim tesislerindeki hasar ise 52,5 milyon lira olarak kayıtlara geçti. Bölgedeki birtakım akaryakıt istasyonları ve depolama tesislerindeki hasarların yaklaşık 355 milyon lira olduğu saptandı.
Raporda, sarsıntı bölgesinde 732 maden işletme müsaadeli ruhsat bulunduğu, bunun 68’inin yer altı maden işletme usulüyle çalıştığı ve bölge genelinde madencilik faaliyetlerinde süreksiz duraklamalar kelam konusu olduğu belirtildi.
Türkiye Petrolleri Anonim İştirakine ilişkin Adıyaman’da bulunan petrol üretim tesisindeki yapılarda ise 2,7 milyon lira hasar oluştuğu bildirildi.
Böylece, birinci tespitlere nazaran güç dalında toplam 11 milyar 243 milyon lira hasar oluştuğu hesaplandı.
Deprem bölgesi güneş ve rüzgarda değerli potansiyele sahip
Raporda, sarsıntı bölgesinin güneş gücü potansiyeli bakımından Türkiye ortalamasının üzerinde olduğu, rüzgar gücü açısından ise kıymetli potansiyellerin bulunduğu bilgisi paylaşıldı.
Buna nazaran, toplam heyeti gücü 45 megavat olan lisanslı güneş gücü santralleri, toplam konseyi gücü 924 megavat olan rüzgar gücü santralleri ile toplam konseyi gücü 224 megavat olan biyokütle ve atık ısı santralleri sarsıntı bölgesindeki vilayetlerde yer alıyor.
Türkiye’nin 2053 yılı net sıfır emisyon amacına ulaşabilmesi için değerli ölçüde yeni güneş ve rüzgar gücü kapasitesine gereksinim olduğu dikkate alındığında, verilecek özel teşviklerle güneş ve rüzgar gücü yatırımlarının kelam konusu 11 ile yönlendirilmesinin bölgenin kalkınmasına dayanak sağlayacağı öngörülüyor.
Bu kapsamda raporda, kısa vadede sarsıntı bölgesinde çizgi ve tesislerin hasar ve performans değerlendirmesi yapılarak uygunluklarının acilen tespit edilmesi, muhtaçlık duyulan bakım ve tamirlerin yapılması, elektrik üretim santrallerinde, gaz iletim ve dağıtım sınırları ile tesislerinde ve akaryakıt istasyonlarında gerekli incelemelerde bulunulması, muhtaçlık duyulan bakım ve tamiratların yapılması üzere siyaset tekliflerine yer verildi.
Orta vadede ise afet riski olan bölgelerde şebekeden bağımsız ve batarya depolama sistemi entegre edilmiş taşınabilir güneş güç santrallerinin tasarlanarak yapılandırılması gerektiği söz edildi.
Doğal gaz arzının sürekliliğinin sağlanması gayesiyle yer altı depolama tesisleri ile FSRU iskele ve irtibat çizgisi yatırımlarının yapılması, afet bölgelerinde sıkıştırılmış doğal gaz tedarik altyapısının güçlendirilmesi ve gerekli altyapının yapılması, yer altı akaryakıt depoları ve ilişki noktalarının sarsıntıya karşı dayanıklılıklarının artırılması, acil durumlarda afetlerden etkilenen bölgelere akaryakıt tedarikinin sağlanmasına ait plan ve program hazırlanması, potansiyel afet bölgelerinde gelecekte kurulması beklenen elektrik üretim santrallerinin kıymetlendirilmesi sırasında bu santrallerin afetlerden etkilenme olasılıklarının ve fay çizgilerinde olan uzaklıklarının dikkate alınması, barajların tipine, pozisyonuna ve sismik özelliklerine nazaran ölçüm aygıtlarıyla periyodik incelemelerinin artırılması, barajların havadan ve karadan gözlemlenmesi de orta vadeli teklifler ortasında yer aldı.
Uzun vadede ise raporda, zelzele bölgeleri için uzun devirli afet güç tedarik planlarının hazırlanması, bu planlarda taşınabilir yenilenebilir güç santralleri ve entegre batarya depolama tesislerini yer almasına değer verilmesi, güç bedel zincirinde tüketiciler başta olmaz üzere tüm ögelerin dijitalleştirilmesi ve güç altyapısının siber güvenlik taarruzlarına dayanıklılığının artırılması üzere siyaset tekliflerine yer verildi.