DenizBank Genel Müdürü Hakan Ateş, 12. Memleketler arası Resort Turizm Kongresi kapsamında gazetecilerle bir ortaya gelerek soruları yanıtladı.
Turizm bölümünün, Türkiye iktisadında istihdama yüzde 14’lük katkısı ve cari açığın kapatılması açısından kritik olduğunu vurgulayan Ateş, bu manada kongreden çıkacak başlıkların yakından takip edilmesi gerektiğini söyledi.
Ateş, Türkiye’de turizm yatırımlarının durma noktasına geldiğini, son 4-5 yılda 2-3 milyar dolarlık bir yatırım yapıldığını tabir ederek, “Turizm yatırımlarında 2015’e kadar 10 milyar dolar civarındaydık. O tarihten sonra yaşanan birtakım talihsizlikler nedeniyle turizm yatırımları inişe geçti. Bankacılık kesiminin turizme yönelik kredileri de azaldı. Bizim kesime verilen kredilerdeki hissemiz yüzde 18 seviyesinde ve özel bankalar ortasında açık orta birinciliğimiz devam ediyor ancak daha evvel bunu 3,3 milyar dolar kredi vererek elde ederken, TL kredilere dönüşümün de tesiriyle bu sayı artık 2,3 milyar dolar düzeylerine geriledi.” diye konuştu.
Turizm dalına verilen toplam kredilerin 2020’de 21 milyar dolar düzeylere ulaştığını, bunun halihazırda 13 milyar dolara kadar düştüğünü aktaran Ateş, şunları kaydetti:
“Biz isteriz ki turizm kesimine herkes gelsin, biz de bankacılık bölümü olarak çivi çakan herkesin hizmetkarı olalım lakin kesimde yatırımların düşmüş olması düşündürücü. Türkiye’de 100 milyon turist artık hayal değil. Bunları nerede ağırlayacağız? Şu anda 45 milyon turist ağırlarken doluluk oranımız Antalya bölgesinde yüzde 90’lara çıktı. O yüzden önden önlemi alıp kapasiteyi artırmak için yatırım yapmak gerekli. Böylesine altın yumurtlayan bir kesimde yatırımların 20 milyar dolar düzeylerine çıkması lazım. Hakikat, son yıllarda turizmde kimi sorunlar yaşandı fakat bankacılık bölümü olarak yapılandırmalar yaptık, ek krediler verdik. Gördük ki bu kesimde para batmıyor. Turizm dalı bankacılık açısından çok gerçek bir daldır. Bizim bu bölümde batık kredimiz neredeyse hiç yok.”
“Turizmde sürdürülebilir yatırımları finanse etmeye hazırız”
Hakan Ateş, bankacılık dalı genelinde problemli kredi meblağının son 2-3 yıldır 160 milyar lira düzeylerinde kaldığını belirterek, hacim büyürken düzeyin sabit kalmasıyla sorunlu kredi oranının düştüğünü kaydetti.
Turizm bölümüne verilen döviz kredilerinde rastgele bir sorun olmadığını vurgulayan Ateş, “Turizm, döviz kazanan net ihracatçı bir bölüm. Bu nedenle uygulanan kısıtlamalardan kapsam dışı tutuluyor.” dedi.
Ateş, turizm bölümünün değişikliklere çok süratli adapte olabildiğini söz ederek, “Salgın periyodunda inançlı turizme süratli geçiş ile 30 milyon turisti ağırladık. Turist başına harcamalar bin dolarları geçti. Salgın sonrası 2020-2021 kayıp yıllar olsa da turizm kesimimiz açısından tüm dünyada salgın sonrası en düzgün toparlanan ülkeyiz. Son 3 yılda 80 milyar dolar gelir, 90 milyon konuğu ağırladık. İnşallah yalnızca gelecek yıl 50 milyon yabancı turisti çekeceğiz diye düşünüyorum.” diye konuştu.
Türkiye’deki otellerde emsallerine kıyasla fiyatın daha düşük olduğu, burada neler yapılabileceğine ait görüşlerinin sorulması üzerine Ateş, “Fiyat konusunda maalesef malımızı çok âlâ satamıyoruz. Yapacağımız çok fazla şey var. Turizmde kendimizi pazarlamayı çok yeterli öne çıkarmamız lazım.” dedi.
Ateş, sürdürülebilirliğin dünyanın birinci gündemi olduğunu, turistlerin dörtte üçünden fazlasının sürdürülebilirliği ön plana çıkaran otelleri tercih ettiğini bildirdi.
Çevreye hassas konaklama tesisi oranının yüzde 10’un altında olduğuna işaret eden Ateş, “Sürdürülebilirlik programını maliyet üzere düşünmemek lazım. Bu bir yatırımdır, geri dönüşü uzun vadede kesinlikle olacaktır. Biz bunları finanse etmeye hazırız. Kâfi ki onlar başvursun. Bu mevzuda Turizm Bakanlığının 3 evreli 14 unsurlu programına turizm bölümü olarak ahenk sağlanması değer taşıyor.” diye konuştu.
“Enflasyon ve faizlerin birbirine yaklaşması lazım”
DenizBank Genel Müdürü Ateş, son periyotta uygulanan siyasetlerin iktisada tesirlerine ait değerlendirmelerinin sorulması üzerine, “Ben Hakan Ateş olarak, siyasetin iki gayesi olduğunu düşünüyorum; büyüme ve istihdam. Bilhassa seçime hakikat gidilen bir devirde istihdamın azalmaması, büyümenin de sürdürülebilmesi kıymet arz ediyor. Türkiye, geçen yıl yüzde 11 ile dünyada en fazla büyüyen ülkelerdendi. Bu yıl da büyümede yüzde 5,5 sürpriz değil ki bu sayıyla dünyada yeniden ön sıralarda olacağımızı şimdiden söyleyebiliriz.” ifadelerini kullandı.
Kamu borcunun ulusal gelire oranının yüzde 37 seviyesinde olduğunu, bütçe açığının ulusal gelire oranının da yüzde 1,8’ler civarında bulunduğunu belirten Ateş, her iki göstergenin de Maastricht kriterlerinin altında kaldığını söyledi.
Ateş, cari açık tarafında ise biraz sorun olduğunu lisana getirerek, şöyle devam etti:
“Cari açığımızın ulusal gelire oranı yüzde 5’ler civarında. Bu finanse edilebilir. Esasen bunun finanse edilememesi hali geçmişte yaşanan krizlerdir. Bizim makrolarımız bu türlü bir durumu göstermiyor. Rezerv konusuna gelince, alınan makroihtiyati önlemlerle büyük ölçüde çözülmüş durumda. Merkez Bankamız diyor ki; ‘Getir dövizlerini benle swapla.’ Biz de dövizlerimizi Merkez Bankamıza depo veriyoruz. Bir de munzam karşılıklar oldukça yükseldi. Bugün döviz tevdiat hesaplarının munzam karşılığı yüzde 25. Bu da siz bana 100 dolar mevduat getirdiğinizde bunun 25 dolarını benim Merkez Bankası’na götürdüğüm manasına geliyor. Yabancı ülkelerle de swap muahedeleri yapılıyor. Bunlar da bir rezerv oluşturuyor.
Baktığımızda, makroihtiyati önlemler oluşturup enflasyonun bu kadar yüksek seyrettiği bir ahvalde, para piyasalarının bu kadar düşük faizle sürdürülmesi çok güç bir iş. Faiz oranında tek hanedeyiz lakin kıymetli olan gerçek manada enflasyonun tek haneye düşürülmesi. Biz bu ülkede 2004’te yüzde 7-8’lere çektiğimiz enflasyon ve yüzde 5’lerin üzeri büyüme ile uzun mühlet devam ettik. Daha sonraki devirde de 2010’dan itibaren faiz oranımızı enflasyonla dengeleyerek yurt dışına gerçek faiz ya hiç ödememişiz ya yüzde 1-2 ödemişiz. Enflasyon baz tesiri ile yüzde 40-50’lere düşebilir lakin bu kâfi değil. Zira bir de yapışkan enflasyon diye bir şey var. Hatırlayın 1980-1990’ları… Enflasyon yüzde 35, 40, 60 düzeylerindeydi. Fukaralaştık, yatırımlar geriledi, hiçbir altyapı yapılamadı. Enflasyon sizin bütün varlığınızı yiyip bitiriyor. En büyük düşman enflasyondur.”
Yaklaşan seçim periyodunda ekonomiyi daraltıcı önlemleri almanın kolay olmayacağını savunan Ateş, “Dolayısıyla bu siyasetler, en azından seçime kadar bu türlü sürebilir. Sonrasında tercihen enflasyonun kalıcı önlemlerle düşürülmesi zorunlu. Seçim sonrası ilan edilecek orta vadeli planla enflasyonun dizginlenip istikrarlı büyümeye dönülmesi ile yatırımcı iştahı geri döner diye düşünüyorum. Yalnızca inşaatta değil, turizm, yurt dışı müteahhitlik, gemicilik ve tarım üzere stratejik alanlara yapılan yatırımlarla sürdürülebilir büyümemizin devam edeceğini düşünüyorum.” tabirlerini kullandı.