Dünya genelinde COVID-19 salgınının neden olduğu problemlere karşın global silah satışları artışını sürdürdü. Stockholm Memleketler arası Barış Araştırmaları Enstitüsü’nün (SIPRI) “SIPRI En Büyük 100 Silah Üretici ve Askeri Hizmet Şirketi 2021” isimli raporuna nazaran savunma bölümündeki en büyük 100 şirketin 2021’de silah ve askeri hizmet satışları bir evvelki yıla nazaran yüzde 1.9 artışla 592 milyar dolara ulaştı. Böylelikle satışlar son 7 yıldır arka arda artmış oldu.
LİSTEDE 2 TÜRK
Savunma bölümündeki en büyük 100 şirketin yer aldığı listede ASELSAN 56’ncı sırada, Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TUSAŞ) da 84. sırada yer aldı. Raporda, geçen yıl artışın bir evvelki yıla nazaran daha yüksek olduğuna dikkat çekilirken, kelam konusu artışın Kovid – 19 öncesi dört yıl ortalaması olan yüzde 3.7’lik artışın altında kaldığı belirtildi.
ÇİNLİ ŞİRKETLER LİSTEDE
Rapora nazaran, global silah satışları 2015’ten bu yana istikrarlı bir formda artarken, SIPRI, Çinli şirketleri birinci defa yıllık listesine dahil etti. Rusya – Ukrayna savaşının dünyadaki silah şirketleri için tedarik zinciri zahmetlerini arttırdığına yer verilen raporda, Batılı ülkeler için Rusya’nın silah üretiminde kullanılan hammaddelerin değerli bir tedarikçisi olduğu vurgulandı.
AVRUPA SİLAHLANMAYA DEVAM EDİYOR
SIPRI raporuna nazaran, cirosunu yükselten bölgelerin başında ise yüzde 4,2’lik artışla Avrupa geliyor. Üstelik bu bilgiler, Rusya’nın Ukrayna’ya saldırdığı 24 Şubat 2022 öncesine ilişkin.
SIPRI raporuna nazaran Rusya’nın başlattığı savaş Avrupa ve ABD’de silahlara olan talebi olağandışı ölçüde arttırdı. “Ukrayna’ya gönderilen silahlar ABD ve Avrupa ülkelerinin envanterinden çıktı ve bu eksiklerin tamamlanması gerek” diyen Liang, “Siparişlerin artacağından eminiz, lakin bu durum 2022 mali tablolarına kar olarak yansır mı, bunu net bir formda söylemek için erken” telaffuzunda bulundu.
Bugün prestijiyle Avrupa’da, siparişlerin büyük oranda artacağı öngörüsünde bulunan tek savunma sanayi şirketi Almanya merkezli Rheinmetall. Şirket, Ukrayna’ya zırhlı araç gönderecek ülkelerin, bu açıklarını kapatmak için siparişlerini 2023’te yüzde 30 ila 40 oranında artıracağını varsayım ediyor. Siparişler konusunda bir zahmet görünmüyor, lakin vakit konusunda zorluklar yaşanabilir.
KRİTİK KAYNAK: ZAMAN
Buna en uygun örnek ABD’de üretilen Javelin tanksavar füzeleri ile ilgili siparişler. Washington idaresi 2022’nin Ekim ayına dek Ukrayna’ya 8 bin 500 adet Javelin füzesi gönderdi. Bu da üç ila dört yıllık bir üretim mühletine denk geliyor.
Şiao Liang, bu durumun silah üreticileri için değerli bir sorun olduğunu belirterek, “Daha fazla sipariş aldıkları hakikat fakat bunun altından kalkıp, eserleri vaktinde teslim edebilecekler mi?” sorusunu lisana getiriyor.
Ukrayna Savaşı uzadıkça, Batı ülkelerinin Ukrayna’ya daha ne kadar silah dayanağı sağlayacağı sorusu da değer kazanıyor. Liang’ın bu mevzudaki kanıları şöyle: “Bazı ülkelerin şimdiden dengeyi sağlamaya çalıştığını görüyoruz. Kendi muhtaçlıkları ile Ukrayna’ya takviye ortasında bulunması gereken bir istikrar bu. Fakat şunu da biliyoruz ki, stoklar azalmaya başladı ve bunların yine doldurulması lazım”.
Avrupa Birliği (AB) üyesi kimi ülkeler, Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısının akabinde silahlanmaya büyük tartı vermeye başladı. Örneğin Polonya, asker sayısını beş yıl içinde iki katına çıkarmayı hedefliyor. Finlandiya, hava kuvvetlerine yatırımı değerli ölçüde artırma kararı alırken, Yunanistan, Fransa ve İtalya milyarlarca euro değerinde silah alımı için mutabakatlar imzaladı. Almanya’da ise Başbakan Olaf Scholz, savaşın başlamasından kısa mühlet sonra ordu için 100 milyar euro bütçe ayrılacağını duyurmuştu.
RUS ŞİRKETLERİNDE DURGUNLUK
Peki Rusya silah sanayisinde durum ne? Rus silah sanayi çıkarını 2021’de çok az da olsa artırdı. Lakin Liang’a nazaran bu yeni bir gelişme değil. SIPRI raporu, bunun temelinde Rus hükümetinin 2016 yılında askeri sanayiye verdiği üretimi artırma direktifi olduğunu vurguluyor.
Raporda, Rusya’nın Ukrayna’ı işgalinin ise silah sanayi savaşı desteklemek zorunda olduğu için bu gidişatı bilakis çevireceği belirtiliyor.
Rusya’da aktüel olarak kimi silahların üretimi için gerekli olan modüllerin eksikliği yaşanıyor. Ülkeye Batı tarafından uygulanan ekonomik ambargolar nedeniyle Rusya çip ve yarı iletken ithalinde büyük sıkıntılarla karşı karşıya. Kelam konusu kesimler, bilhassa tank ve füze imalatı için vazgeçilmez ehemmiyete sahip.
YÜKSEK TEMPOLU ÇİN VE ORTA DOĞU
Asya ve Orta Doğu bölgelerine bakıldığında ise en süratli büyümenin Orta Doğu ülkelerinde olduğu görülüyor. Bu bölgede üretim yapan beş silah şirketi, global çapta en büyük 100 şirket ortasında 2021’de en büyük büyüme sayılarına ulaşan firmalar oldu.
Asya’da bir müddettir görülen Çin’in silah sanayi alanındaki yükselişi de sürat kesmeden devam ediyor. Kelam konusu ülke son yıllardaki atılımlarıyla, ABD’nin akabinde dünyada en fazla silah üreten ikinci ülke pozisyonuna yükseldi. Silah satışlarındaki artış, tıpkı vakitte Çin ordusu donanımının modernizasyon çapını ve Pekin’in tüm silah kategorilerinde dış dünyadan bağımsız olma gayesini gözler önüne seriyor. Çin, 2017-2021 yılları ortasında, Hindistan, Mısır ve Cezayir’in de yaptığı üzere silahlarının büyük kısmını Rusya’dan ithal etmişti.
SIPRI raporunu kaleme alan isimlerden Şiao Liang, süregelen Ukrayna Savaşı’nın global silah piyasasını nasıl etkileyeceğinin şu an için bilinmeyen olduğuna dikkat çekiyor. Ciro bilgilerini uygun takip etmek gerektiğini belirten Şiao Liang, kelam konusu savaşın silah sanayisinin dinamiğini gelecek yıllarda da etkilemeye devam edeceğini tabir ediyor.