Almanya’nın saygın fikir kuruluşlarından Siyaset ve Bilim Vakfı (SWP) tarafından “Jeopolitik Belirsizlik Periyodunda Türkiye’nin Avrasya Emelleri” başlığıyla yayımlanan analizde AB-Türkiye bağlantıları ve 2023 seçimlerinde muhalefetin durumu masaya yatırıldı.
AK Parti hükümetinin Rusya-Ukrayna savaşındaki kritik rolü, Doğu Akdeniz’de çıkarlarını muhafazaya yönelik yaptığı atılımlar, Türk Devletler Teşkilatıyla Orta Koridordaki durumu Batı’yı 2023 seçimleri için muhalefete yönlendirdi.
İşte SWP’nin “Jeopolitik Belirsizlik Periyodunda Türkiye’nin Avrasya Emelleri” başlıklı tahlili;
Rusya’nın, Ukrayna’ya karşı savaşında giderek barizleşen zayıflıkları, Güney Kafkasya ve Orta Asya’da hassas olan dengeyi düzgünce bozdu. Türkiye, uzun müddettir lisan ve kültürel yakınlıklardan ötürü kendisiyle akraba olduğunu düşündüğü bir bölgeyle iş birliğini ağırlaştırarak bu bilinmeyen durumun kendisine sağladığı faydayı daha da artırmaya çalışıyor. Bu gayretler, 2023’teki seçim öncesinde berbatlaşan Türkiye iktisadını rehabilitasyon teşebbüsleriyle örtüşüyor. Ankara’nın bölgeye olan ilgisinin altında, “Soğuk Savaş” sonrası Avrupa ve Asya’yı birbirine bağlayan bir lojistik ve güç merkezi olarak Türkiye’yi pozisyonlandırmaya yönelik stratejik hırs yatmaktadır. Tekrar de ağır jeopolitik rekabet periyodunda, Ankara’nın stratejik yönelimi konusunda Avrupa’da kuşkular bulunmaktadır. Bu nedenle, yükselen bir Avrasya içinde Türkiye’nin yerini ve Türkiye ile münasebet kurmanın yararlarını ve maliyetini uygun düşünmek gerekmektedir.
TÜRKİYE İLE İLGİLERDE 2 KIYMETLİ HUSUS
AB, Türkiye ile bağlarında ölçülü bir strateji geliştirmek için iki hususu dikkate almalıdır:
Birincisi, Ankara’nın, birebir anda hem bir meydan okuyan hem de bir ortak olduğu gerçeğidir. 2023 seçimlerinde mümkün bir hükûmet değişikliği olsa bile, Ankara’nın Yunanistan ve Kıbrıs’a yönelik Doğu Akdeniz’deki tehdit algılamaları muhtemelen tıpkı kalacaktır. Türkiye’nin özerk bir dış siyaset hasreti konusunda değerli bir değişiklik olmamasını beklemek de gerçekçidir.
MUHALEFET SEÇİMLERDEN ZAFERLE ÇIKARSA!
Bununla birlikte, muhalefet seçimlerden zaferle çıkarsa, AB ile bağlantılar açısından öncelikler değişebilir. Bu, ortak çıkarlara dayalı iş birliği kelam konusu olduğunda hareket için daha fazla alana müsaade verebilir. Muhalefetin zaferi, artan jeopolitik rekabet devrinde Türkiye’nin stratejik yönelimi konusundaki kuşkuları de zayıflatabilir.
İkinci olarak, AB’nin Türkiye ile farklı alanlarda ve farklı bölgelerde çatışma ve iş birliğinin hem maliyetlerine hem de yararlarına kendisini hazırlaması gerekmektedir. Güney Kafkasya ve Orta Asya, mevcut jeopolitik iklimde, bilhassa güç ve lojistikle ilgili olarak çıkarların ıraksamasından fazla yakınsaması olası iki alandır.
Ancak AB, bölgede bilhassa insansız hava aracı satışları ve savunma iş birliği muahedeleri aracılığıyla, daha fazla istikrarsızlaşma riski doğurabilecek Türkiye’nin artan askerî angajmanına karşı da dikkatli olmalıdır. İnsansız hava aracı satışları ve teknolojisi için global normları memleketler arası bir çerçevede tartışmaya gereksinim vardır. Stratejik bir aktör olma isteği göz önüne alındığında, AB bu türlü bir tartışmanın yürütülmesinde-NATO ile iş birliği içinde- etkin bir rol üstlenebilir.
Genel olarak, AB’nin yükselen Avrasya’da Türkiye ile angajmanı prensipli bir pragmatizme bağlı olmalıdır. Bu, AB’nin kırmızı çizgileri konusunda, Türkiye’nin şeffaf ve dengeli olmasını ve böylelikle üye devletlerin birbiriyle çatışan çıkarlarının ve kısa vadeli zorunlulukların ötesinde, Türkiye ile iş birliği alanlarının daha uygun yönetilmesini mümkün kılacaktır. Sonuç olarak, Türkiye’nin yeni şekillenen Avrupa’nın güvenlik ortamındaki
yeri hakkında, gerçek manada uzun vadeli stratejik bir kıymetlendirme yapılması gerekmektedir.