Enerji üretimi, içme suyu ve ziraî sulamada Van için değer taşıyan Zernek, Koçköprü, Morgedik ve Sarımemet barajlarında su, son aylardaki sıcaklık ve çok buharlaşma nedeniyle çok büyük oranda düştü.
Kentte çiftlik balıkçılığının merkezlerinden olan ve bölgedeki ziraî yerlerin sulanmasında da ehemmiyet taşıyan Gürpınar ilçesindeki 105 milyon metreküp su kapasiteli Zernek Barajı’nda su ölçüsü 17 milyon 700 bin metreküpe, etkin doluluk oranı (kullanılabilir su miktarı) yüzde 0,15’e kadar düştü. Barajda su düzeyinin tahliye kapaklarının biraz üzerinde olduğu gözlendi.
Zernek Barajı’nda geçen yıl birebir periyotlarda doluluğun yüzde 30 olduğu belirtildi.
“15 Ekim’den itibaren barajlarda kapakları kapatacağız”
DSİ 17. Bölge Müdürü Ayhan Şahna, AA muhabirine, yaz aylarında kâfi yağış olmadığı için kent genelindeki barajlarda su kasvetinin yaşandığını söyledi.
Aktif olarak kullanılan dört barajda ortalama doluluk oranının yüzde 10’un altına düştüğünü anlatan Şahna, “Muhtemelen su verdiğimiz şeker pancarı ve mısır tarlalarının bulunduğu bölgelerin haricindeki yerlerde 15 Ekim’den itibaren barajlarda kapakları kapatacağız. Gelecek yıla hazırlık yapacağız. Tek temennimiz gelecek yılın bol yağış alması. İlkbahar periyotlarından boşa giden suları süratli biçimde depolamamız ve depolama sayılarını artırmamız gerekiyor.” dedi.
Suyun dikkatli kullanılması konusunda ikazlarda bulunan Şahna, şunları kaydetti:
“Şu anda düzeyi (aktif doluluk oranı) sıfır noktaya yaklaşmış olan Zernek Barajı’dır. Bu durum, barajda suyun bittiği manasına gelmiyor lakin vatandaşa su verilmeyecek pozisyona geldik. Kalan su yalnızca balık yetiştiriciliğinde kullanılıyor. Buradaki su hiçbir vakit yarara dönüşmeyecek. Bölgemiz global kuraklıktan önemli formda etkileniyor. Bundan sonra su son derece değerli olacak. Bu nedenle suyu daha güzel kullanmamız ve israf etmememiz gerekiyor. Çiftçilerimizin daha az su isteyen bitkileri yetiştirmelerini bekliyoruz.”
“Gelecek yıllarda bizi çok daha güçlü süreçler bekliyor”
Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Su Eserleri Fakültesi Hekim Öğretim Üyesi Mustafa Akkuş da kuraklık nedeniyle üç yıldır barajlarda toplu balık vefatlarıyla karşılaştıklarını söyledi.
Barajlardaki su düzeyinin ani düştüğünü ve bu durumun kafes balıkçılığı yapanları da etkilediğini lisana getiren Akkuş, şöyle devam etti:
“Dünyanın her yerinde akarsular çok kıymetli fakat kelam konusu Van Gölü Havzası olunca bu ehemmiyet 10 kat artıyor zira Van Gölü’ne dökülen akarsular gölden tatlı sulara göç eden inci kefallerinin üreme habitatını oluşturuyor. Son üç yıldır Zilan ve Deliçay’daki üreme göçü barajlardaki su sayesinde tamamlanıyor. Yaz aylarında akarsular kuruma noktasına geliyor. DSİ çabucak olaya müdahale ederek barajdan su desteğinde bulunuyor. İlerleyen yıllarda şayet barajlarda su olmazsa maalesef göç vakti Deliçay ve Zilan Çayı’na girecek balıklar çok önemli sorun yaşayacak ve toplu balık vefatlarını göreceğiz. Münasebetiyle gelecek yıllarda bizi çok daha şiddetli süreçler bekliyor. Umut ediyoruz ki havza çok yağış alır ve barajlar büsbütün dolar.”
“Kayıklarımız, sandallarımız çamurun içinde kaldı”
Zernek Barajı’nda balıkçılık yapan Bülent Doğal da “Burada yaklaşık 20 yıldır balıkçılık yapıyorum. Birinci sefer barajdaki suyun bu kadar çekildiğini görüyoruz. Bu yaz yağış olmadı ve kurak geçti. Bu türlü devam ederse artık balık avlayamaz hale geleceğiz. Kayıklarımız, sandallarımız çamurun içinde kaldı. Her yer bataklık oldu, suya inemiyoruz. Baraj perişan halde, tek dileğimiz, umudumuz yağışların olması.” tabirlerini kullandı.