Türkiye Değişim Partisi (TDP) Genel Lideri Mustafa Sarıgül, Giresun’da Görele İlçe Başkanlığı’nda yaptığı konuşmada, TDP’nin gereksinim üzerine kurulan bir parti olduğunu söyledi.
Sarıgül, dün altılı masanın açıkladığı anayasa değişikliği teklifiyle ilgili TDP’nin görüşlerini ve niyetlerini aktarmak istediğini lisana getirerek, “Özellikle tarafsız cumhurbaşkanı, güçlü meclis ve bağımsız yargı, Türkiye Değişim Partisi olarak bizim kuruluştan bu yana söylediğimiz sözlerdir. Biz istiyoruz ki cumhurbaşkanımız tarafsız olsun, güçlü meclis olsun ve bağımsız yargı olsun” diye konuştu.
Meclisi, milletvekillerinin güçlendireceğini tabir eden Sarıgül, “Milletvekillerini güçlendirdiğimiz vakit meclisi daha da güçlendiririz. O nedenle bilhassa Türkiye Büyük Millet Meclisi’ni güçlendirmek için dar bölge tercihli oy sistemine geçmek lazım. Halkla yurttaşlarımızla irtibatı olmayan milletvekillerinin katiyetle parlamentoda olmaması lazım” değerlendirmesini yaptı.
Sarıgül, 6’lı masanın açıklamış olduğu anayasa değişikliği tekliflerinin bütünü prestijiyle Türkiye Değişim Partisi‘nin programından alındığını savunarak, şunları kaydetti:
DAR BÖLGE TERCİHLİ OY SİSTEMİ NEDİR
Dar bölge sistemi, ülkenin parlamentodaki sandalye sayısı kadar bölgeye bölünmesi ve her bölgeden bir adayın seçilmesi aslına dayanan seçim sistemi olarak biliniyor.
Bu sistemde dar bölge olarak isimlendirilen her seçim bölgesi için seçime katılan her siyasi parti bir milletvekili adayı belirler. Seçilme kurallarını taşıyıp rastgele bir siyasi partiye bağlı olmayan adaylarda o bölge için bağımsız milletvekilli adayı olabilir.
Dar bölgeden seçilecek milletvekilinin belirlenmesi çoğunluk ve mutlak çoğunluk aslına nazaran iki farklı biçimde gerçekleşebilir. Çoğunluk temeline nazaran yapılan seçimde her bölgeden en yüksek oyu alan aday seçilir. Mutlak çoğunluk aslına nazaran yapılan seçimde ise adayın seçilebilmek için birinci tıpta oyların yarısından bir fazlasını alması gerekmektedir. Birinci seçimde mutlak çoğunluğa ulaşılamayan her bölge için ikinci çeşit seçimleri yapılır. İkinci cinste ise bir evvelki cinste en yüksek oyu almış olan iki aday ortasında seçim yapılır. Bu iki aday ortasından en yüksek oyu alan aday seçildiği bölge için parlamentoda temsil selahiyeti kazanır.
AVANTAJLARI
- Dar bölge sistemi seçmenler tarafından kolay anlaşılır bir yapıdadır.
- Her bölge seçmeninin kendi bölge adaylarını tanımasını kolaylaştırır.
- Seçmen-seçilen irtibatını daha bariz hale getireceğinden seçim bölgesine olan hizmeti ön plana çıkarır.
- Her seçim bölgesi sırf bir milletvekiliyle temsil edileceğinden seçilen vekil üzerindeki sorumluluk artar.
- Dar bölgelerde siyasi partiler kendi tercih ettikleri şahısları aday göstermekten çok bölge seçmeninin tercih ettiği şahısları aday göstermeye yönelirler. Bu hedefle partiler anket ve çeşitli kamuoyu araştırmaları yoluyla bölge seçmeninin görüşlerini alarak o bölgeden aday göstereceği kişiyi belirler.
- Dar bölge sistemi, seçmenleri ekseriyetle iki partiye yönlendirir. Amerika örneğinde olduğu üzere bu sistemde çoklukla tek parti iktidarı ve tek bir muhalefet partisi çıkar.
- Çoğulcu sistemde partilerin liste başı adaylarının seçilme ihtimalleri daha yüksektir. Bu da liste sonunda yer alan milletvekili adaylarının seçilme bahtını azaltır. Bundan ötürü seçim süreci içerisinde adayların seçmen nezdinde proje geliştirme ve güç açısından tıpkı performansı göstermesi beklenemez. Dar bölge sistemindeyse her partinin tek adayı olduğundan seçim sürecinin adaylar ortasında daha rekabetçi ve verimli geçeceği öngörülebilir.
DEZAVANTAJLARI
- Her dar bölge yalnızca belli bir politik görüşe sahip bir vekil tarafından temsil edileceğinden bölgedeki başka seçmenlerin dünya görüşleri ve beklentileri parlamentoda yeteri kadar temsil edilmeyebilir.
- Dar bölge seçim bölgeleri imaj olarak coğrafik bir bütünlüğe sahip olmakla birlikte, bölgelerin nitelik olarak ortak tasa, beklenti ve maksatları olan seçmenlerden oluşturulması nispeten zordur.
- Oransal temsiliyeti hedeflemediğinden ötürü ortaya çıkan parlamentonun milletin iradesini ne ölçüde temsil ettiği tartışmalı olabilir. Bu sistem çoklukla en çok oy alan partiye parlamentoda oy oranından daha fazla güç vermeye meyillidir.
- Dar bölge sistemi, ölçeğin küçüklüğünden ötürü feodal ya da çıkar ilgilerinin belirleyici olmasını kolaylaştırabilir.
- Dar bölgeyle bayanların parlamentoda temsiliyeti güçleşebilir. Çoğulcu temsilin uygulanmakta olduğu ülkelerin parlamentolarında, dar bölge sistemini uygulayan ülkelere oranla 4 kat daha fazla bayan vekil misyon yapmaktadır.
- Dar bölge sistemi kullanan ülkelerde seçimlere iştirak oranının ortalama %10 daha düşük olduğu görülmüştür.
- Seçim bölgelerinin mevcut bir iktidar partisi tarafından belirlenmesi durumunda siyasi manipülasyonlara yönelik tasalar oluşabilir.