Emeklilikte yaşa takılanlarla (EYT) ilgili 5 prim puanı düzenlemesi katılaştı. EYT kanunuyla, emekli olanların işe devamı durumunda olağan çalışanlara nazaran ortaya çıkan 5 puanlık prim farkı kaldırılacak. Olağan çalışan için sigorta primi brüt fiyatın yüzde 37.5’i olup bunun yüzde 15’i çalışanın brüt maaşından, 22.5’i işverence ödeniyor. Tertipli ödemede patron hissesinden yüzde 5 indirim yapılıyor. Patronun cebinden sigorta primi için brüt fiyatın yüzde 17.5’i çıkıyor. Emekli çalışanda ise yüzde 7.5 çalışandan, yüzde 24.5 patrondan kesiliyor. Ortada yüzde 7’lik bir fark oluşuyor. Patronun maliyeti yüzde 19.5’a inecek. EYT’de merak edilen kimi soruların karşılıkları şöyle:
BORÇLANMA BAŞLANGIÇ TARİHİNİ GERİYE ÇEKER Mİ?
Borçlanma eksik prim gününü tamamlar. Birinci kere sigortalı olunan tarihten öncesi askerlik, staj, doktora devrine ait borçlanmalar işe başlangıç tarihini geriye çeker. 5510 sayılı Kanun’un 41’inci hususu uyarınca borçlandırılan müddet, bu kanunun 38’inci hususuna nazaran malullük, yaşlılık ve vefat sigortalarına tabi olarak birinci sefer kapsama girilen tarihten evvelki mühlet ise, sigortalılığın başlangıç tarihi, borçlandırılan gün sayısı kadar geriye götürülür.
ASKERLİK BORÇLANMASI BAŞLANGICI NE KADAR ÖNE ÇEKER?
Askerlik öncesi SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı, özel bankalar da dâhil olmak üzere bir işte çalışmamış olanların askerlik borçlanması yapması yaş ve günlerini öne çekmesinde fayda bulunuyor. İşe girdikten sonra askerlik yapanların borçlanması ise yalnızca prim ödeme gün sayısını artırıyor, lakin emeklilik tarihini öne çekmiyor. Şubat 2000 tarihinde sigortalı işe başlayıp askerliğini 1999 yılında yapan borçlanarak emekli olabiliyor. Örneğin 1994 yılında 550 gün askerlik yapan bir kişinin borçlanması durumunda sigorta başlangıcı bu gün sayısı kadar geri çekilmiş oluyor.
BORÇLANMA YOLUNUN KAPATILMASI KELAM KONUSU OLUR MU?
Sigortası 8 Eylül 1999’dan evvel başlayanların EYT kapsamında olacağı tabir ediliyor. Bu tarihin katılaşması halinde öncesi için borçlanma imkânı var. Bu yolun kapatılacağı ihtimali zayıf. Fakat askerlik borçlanması için maddede açık karar bulunması, yönetmelikle uygulamaya açıklık getirilmesinde fayda bulunuyor. Staj sigortasıyla uzun vadeli sigorta kollarına tabi çalışmaya başladıkları tarih ortasında doğum yapan bayanlar başlangıç tarihini borçlanma yaptığı gün sayısı kadar geri çekebilecek.
BORÇLANMA İÇİN FAZLADAN ÖDENEN PARA GERİ ALINABİLİR Mİ?
Borçlanmaya karşın emekli olma imkânı kalmayanlar ödedikleri primlerin iadesini talep edebiliyor. Bilmeden askerlik yahut doğum borçlanması yapanlar borçlanma meblağını geri alabiliyor. Eski SSK’lılar (4A) için 2008’den evvel kendi ismine ödenen hem emekçi hem de patron primi, 2008’den sonra ise yalnızca personel primleri geri ödeniyor. Bağ-Kur’lu için tarih ayrımı yapmadan ödedikleri tüm primler geri veriliyor. Bu primler yalnızca malul, yaşlı ve vefat sigortaları için olanlardan oluşuyor. Memurlarda ise bu durum kesenek iadesi formunda oluyor.
FİİLİ HİZMET ARTIRIMIYLA EMEKLİLİĞİM ÖNE ÇEKİLİR Mİ?
45’in üzerinde uygulanan yıpranma hissesinin sigorta girişini 1999 öncesine çekmede tesiri yok. Yıpranmaya tabi çalışanlar gün sayılarının yüksek olması nedeniyle olağan sigortalılardan daha avantajlı. 2000 yılı öncesi, örneğin Kasım 1999’da fiili hizmet artırımıyla çalışıldıysa yıpranma müddeti geri çekilerek EYT kapsamına girelebilir.