Fuzul Tasarruf Finansman AŞ İdare Konseyi Lideri ve Finansal Kurumlar Birliği Tasarruf Finansman Şirketleri Kesim Şurası Lideri Eyüp Akbal, dalın dünü ve bugününü anlattı. Akbal “Dayanışma Ekonomisi”ni anlattı.
SORU CEVAPLAR
– Fuzul olarak mesken ve araç sahibi olmak isteyip de ekonomik manada bunu karşılayacak gücü bulunmayan şahıslara 30 yılı aşkın bir müddettir finansman dayanağı sağlıyorsunuz ve bu modeli son periyotta Dayanışma İktisadı ideolojisiyle açıklıyorsunuz. Nedir bu Dayanışma İktisadı?
“Kendi öz kaynaklarımızdan, değerlerimizden ortaya çıkan şahsına münhasır bir sistemimiz var. Bunu; tıpkı insanların bir ortaya gelerek aylık birikimlerini bir ortaya getirdikleri, sonrasında da sırayla biriken fiyatı aldıkları altın günü uygulamasının sisteme dönüştürülmesi olarak tanımlamak mümkün. Dayanışma İktisadı tabiri de sistemimizin özünü en sade ve anlaşılır bir biçimde ortaya koyuyor.
Aslında biz zati uzun yıllardır muhtaçlık sahiplerinin konut, araç ve çatılı iş yeri sahibi olabilmeleri için finans kaynağı sunan tasarruf finansman sistemini “Dayanışma Ekonomisi” ideolojisiyle yine tanımlıyoruz. Dayanışma Ekonomisi’nde herkes ekonomik güçleri dâhilinde bir ortaya geliyor, birikimler ortak bir yerde toplanıyor ve bireyler birbirlerine verdikleri takviyeyle mesken, araç ya da çatılı iş yeri sahibi olabiliyor. Sizin de bahsettiğiniz üzere biz Fuzul olarak 30 yılı aşkın bir vakittir özünde dayanışma olan bir edinim sistemi ile tasarruf sahiplerinin gereksinimlerine finansman sağlıyoruz.”
– Dayanışma Ekonomisi’nin özelde bireylere, genelde ise ülke iktisadına sağladığı avantajlar nelerdir?
“Konuyu birinci olarak tasarruf sahipleri özelinde ele almak gerekirse şunları söyleyebilirim: Dayanışma Ekonomisi’yle tasarruf sahipleri; mesken, araç ve çatılı iş yeri gereksinimleri için gereken finansmana, faizsiz bir biçimde yani ek maliyet yükünün altına girmeden ulaşabiliyor.
Faizsiz, kredisiz ve tercihe nazaran peşinatsız da olan ‘Dayanışma Ekonomisi’, şahısların taksit fiyatlarını kendi ödeme güçlerine nazaran belirlemesine de imkân tanıyor. Hasebiyle bireyler faizsiz olarak Türkiye’nin dört bir yanında kendi belirleyecekleri fiyatlarla konut, araç ve çatılı iş yeri sahibi olabiliyor.
Gelelim Dayanışma Ekonomisi’nin ülke iktisadına sunduğu katkıya…
Tasarruf finansman kesimi, Dayanışma Ekonomisi’yle tasarruf oranlarının yükselmesinde hasebiyle da yastık altı dediğimiz birikimlerin iktisada kazandırılmasında önemli kıymete sahip. Konvansiyonel sistemde yarın yapacağınız bir harcama için kaynağı bugünden alırsınız, tasarruf finansman sisteminde ise yarın yapacağınız harcama için bugünden tasarruf etmeye başlarsınız. Hasebiyle dalımızın, tasarrufu destekleyen ve teşvik eden bir yapısı var. Bu çok değerli. Öte yandan Dayanışma İktisadı, bilhassa de iktisadın yavaşladığı periyotlarda maliyeti ve faiz yükü olmayan en büyük panzehirdir.”
– Sizin tarifinizle ‘Dayanışma İktisadı ideolojisiyle hizmet veren’ tasarruf finansman kesimi, 28 Nisan 2022’de regüle edilerek 6361 sayılı kanuna tabi oldu. Süreç buraya nasıl geldi ve bundan sonrası için öngörüleriniz neler?
“Sektörümüz 30 yılı aşkın bir müddettir, bilhassa dar gelirli bireylerin tasarrufa dayalı konut, araba ve ticari iş yeri edinimine finans sağladı. Gelinen kademede da yürüttüğümüz faaliyetler, devletin kontrol ve denetimine alınmış oldu. Yani tasarruf finansman şirketleri 6361 sayılı kanuna tabi oldu ve kelam konusu firmaların kontrolünün BDDK tarafından yapılacağı 2022 yılında karar altına alındı. Lisanslama sürecinin de tamamlanmasıyla bizler şu an tasarruf finansman olarak isimlendirilen dalda yerimizi aldık.
Çok şükür uygun bir noktaya da geldik. İntibak sürecinde daldaki tüm firmaların hem teorik hem de pratik olarak faaliyetlerinin izlenmesi kelam konusu oldu. Düzenleme hem kesime olan itimadı artırmak hem de daha çok iştirakçiyi sisteme dâhil etmek ismine çok başarılı bir çalışmaydı. Kesimimiz böylece esnek davranma konusundan uzaklaşarak mevzuata bağlı bir halde büyüme hedeflemeye başladı. Doğal ki bu alanla ilgili neler yapılabilir, dal nasıl daha ileriye götürülebilir noktasında çalışmalar hâlâ devam ediyor.”
– Tasarruf finansman şirketleri, intibak sürecinin akabinde Finansal Kurumlar Birliği’ne üye oldu ve siz de Tasarruf Finansman Şirketleri Bölüm Heyeti Lideri olarak seçildiniz..
“Sektörümüz şu an prestijiyle alınan talep manasında 50 milyarı aşkın bir toplam büyüklüğe sahip. Bu sayısı yıllık olarak tüketiciden alınan konut ve araç finansman talebi üzere düşünebiliriz. Dal her yıl üstüne katarak, yeni müşteriler edinerek faal büyüklüğünü geliştirerek yoluna devam ediyor. Bundan sonra da bu ivmenin devam edeceğini öngörüyorum.
Geçmişe dönüp baktığımızda şunu da görüyoruz: Dalımız 30 yıllık geçmişinde ekonomik manada birçok aksilikle karşılaştı. Pek çok enflasyonist durumla uğraş etti ve bugünlere gelene kadar bu istikametteki kaslarını da geliştirdi. Hasebiyle tasarruf finansman kesimi, önümüzdeki süreçte daha da büyüyecektir. Zira dal, gelir dağılımı piramidinin tabanındaki yüzde 80’ini hedefliyor. Biz 50 milyonluk tabana ulaşırsak finans pastasındaki hissemizi artırabiliriz.
Bölümün akademik alanda güçlendirilmesi ve geliştirilmesi için üniversite sanayi iş birliğine önemli manada ehemmiyet veriyoruz. Bu bağlamda da Tasarruf Finans Akademisi kurulması ismine çalışmalarımıza başladık. Faizsiz finansman alanında çalışmalar yürüten üniversitelerimiz ile yakın temas hâlindeyiz. Bu alandaki bilgi birikimimizi ve deneyimlerimizi, akademik bakış açısıyla kamuoyuna duyurmak istiyoruz. Ülkemizin kültürel kıymetleriyle örtüşen ve dayanışma iktisadının en düzgün örneklerinden biri olan tasarruf finansman kesiminin yurt dışında anlatılması için de akademik çalışmaları pahalı buluyoruz.
Anadolu’nun farklı yerlerinde de çalışmalar yürüyüp mümkün olduğunca çok şahsa tasarruf finansman modelimizi anlatmak ve bilinirlik oranını yükseltmek istiyoruz. Özetlemek gerekirse bizim buradaki asıl vizyonumuz bölümü yayabildiğimiz kadar tabana yaymak.
Görevim müddetince dalın sesi olmaya, sistemimizden yararlanmak isteyen bireylerin talep ve tekliflerinin gerekli mercilere bildirilmesi konusunda elimden geleni yapıyor olacağım. Bölüm ismine yolumuzun uzun olduğunu biliyorum. Lakin kesimimizi bir adım öteye taşıyacak çalışmalarımıza birinci günkü iştiyak (güçlü istek) ve azimle devam edeceğiz.”
YENİ ESER PAKETLERİNİ DAHİL EDECEĞİZ
-Hâlihazırda konut, taşıt ve çatılı iş yeri bahislerinde faaliyet gösterebiliyorsunuz. Eser çeşitliliğinin artırılması konusunda teşebbüsleriniz var mı?
“Bugünkü konjonktürde tasarruf finansman bölümü, birikim sahiplerine sırf mesken, taşıt ve çatışı iş yeri için finansal kaynak sağlıyor. Bu manada hizmet verdiğimiz alanın biraz dar olduğunu söyleyebilirim. Bizler bölüm temsilcileri olarak yeni eser ve paketleri de işin içine dâhil etmek istiyoruz. Zira eser çeşitliliğinin artırılması hem kesimin önünü açacak hem de tasarruf oranlarını artıracaktır. Örneğin; küçük çapı birikimlerin iktisada kazandırılmasına yönelik çeyiz, eğitim, tatil ve hac-umre paketleri hazırlanabilir. Daha makro ölçekte baktığımızda da arsa finansmanı sağlanabilir.
Tasarruf finansman dalı, 30 yılı aşkın bir müddettir var olan esaslı alan. Lakin dalımızın 6361 sayılı kanuna tabi olmasıyla birlikte aslında yeni bir devir başladı. Vakit geçtikçe sistemin daha da güçlenmesiyle, bölüm temsilcilerinin organize bir halde atacakları adımlarla ve tasarruf finansman sisteminin daha geniş kitlelere yayılmasıyla eser çeşitliliğinde de artışa gidileceği kanaatindeyim. Lakin bu kanunla mümkün. Bu bağlamda yasal mercilerden adımlar bekliyoruz. O denli ki vakitle muhtaçlıklar ve talepler arttıkça eserlerde çeşitliliğe gidilmesi de değerli hâle gelecek.
Eser çeşitliliğinin arttırılmasının dışında çekilişli sistem kontratlarındaki 1 milyon TL zirve sayısının günümüzdeki konut fiyatlarının göz önünde bulundurularak 10 milyon TL olarak revize edilmesi gerektiğini düşünüyorum. Sonraki yıllarda ise geçmiş yılın enflasyon sayıları baz alınarak otomatik olarak revizyon sağlanmalı. Ayrıyeten tasarruf fon havuzunun altın yahut kur muhafazalı hesaplarda da tutulabilmesinin önünün açılması gerektiği kanaatindeyim.”
DEVLET YÜZDE 20 KATKI VERİYOR
– Tasarruf Finansman Sektörü’nün geliştirilmesi maksadıyla Kişisel Emeklilik Sistemi’nde (BES) olduğu üzere takviye ve teşviklere muhtaçlık duyuyor musunuz?
“Türkiye’de 2003 yılında faaliyete geçen Ferdi Emeklilik Sistemi, öteki yatırım araçlarından farklı olarak devlet katkısıyla da destekleniyor. O denli ki BES’e dâhil olan tasarruf sahiplerine, yatırdıkları her 100 TL’ye karşı devlet tarafından yüzde 25 katkı sunuluyordu. Bu yılın başında ise bu oran yüzde 30’a çıkarıldı. Böylece tasarruf sahipleri sisteme yatırdıkları fiyata nazaran devletten katkı almış oluyor.
Ayrıca 64. Türkiye Hükûmeti devrinde konut edindirme ve çeyiz hesabı üzere devlet dayanağını içinde barındıran projeler hayata geçirilmişti. Bugün üç yıl üzere bir mühlet zarfında tasarruf eden bireyler, mesken alacakları vakit devlet tarafından verilecek yüzde 20’ye varan katkının da sahibi olabiliyor. Tıpkı formda ebeveynler 18 yaşından sonrası için çocuklarının kullanabilecekleri bir tasarruf hesabı açtıkları takdirde biriken paranın yüzde 20’si oranında devlet katkısı alma hakkını da elde edebiliyor. Bahsi geçen dayanaklar, tasarruf finans bölümü için de sağlanabilirse tasarruf oranları artar münasebetiyle da dalımız süratle büyür. BES’te, konut edindirme ve çeyiz hesabında olduğu üzere benzeri teşviklerin konut ediniminde bölümümüze uygulanmasını istiyoruz. Bölüm olarak hedeflediğimiz gelir dağılımı piramidinin tabanındaki yüzde 80’e daha kolay ulaşabilmemiz ismine bu üzere dayanakların kıymetli olduğu kanaatindeyim.”