Gaziantep Üniversitesi Milletlerarası Alakalar Kısmı Lideri Doç. Dr. Hüseyin Şeyhanlıoğlu, Suriye’deki son gelişmeleri kıymetlendirdi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “Şartlar oluştuğunda Esad ile görüşülür” açıklamasının akabinde değerlendirmelerde bulunan Dr. Hüseyin Şeyhanlıoğlu, olası bir görüşmede Türkiye’nin kurallarının neler olabileceğini açıkladı. Şeyhanlıoğlu, Türkiye’nin Suriye hükümetinden çok partili sisteme geçilmesi, yeni anayasa ve mültecilerin geri dönüşüyle ilgili beklentileri olacağını tabir etti.
“TÜRKİYE’NİN YETERLİ NİYETİNİ GÖRMEZDEN GELDİ”
Türkiye’nin bütün yeterli niyetli gayretlerine karşın Esad’ın bunu anlamadığını söz eden Şeyhanlıoğlu, “Suriye, 1918 yılına kadar tam 402 yıl Osmanlı Devleti’ne bağlı olarak yaşadı. İç işlerinde özgür, dış işlerinde Osmanlı’yla bir arada hareket etti. Bilhassa Osmanlı İmparatorluğu’nun 1918’de bölgeden çekilmesinden sonra 1963 yılına kadar Suriye, 30 yıl Fransız sömürgesi altında kaldı. Akabinde 10 yılda 20 darbenin olduğu bir periyoda girdi. 1963 yılında da BAAS başa getirildi. 1963’ten 2000 yılına kadar zulüm ile yönetildi. Bilhassa Müslüman sünni kesim yok sayıldı. Tüm yetki, ticari, bürokratik işler azınlık olan Nusayrilerin eline verildi. Birçok bölgede yalnızca askeri olarak kalan BAAS’ın toplumla bağları yoktu. Bu nedenle Mart 2011 yılında isyan çıktığı vakit kentler çarçabuk düştü. Bu süreçte Esad şöyle bir strateji takip etti. Türkiye’nin bütün telkinlerine, yardımcı olma eforlarına karşın ancak memleketler arası halka, bilhassa İsrail, Amerika, Rusya ve İran’ın halkası Esad’ın bir değişim, dönüşümüne imkan vermedi. Esad Türkiye’nin bütün âlâ niyetli gayretlerine karşın kelam verdiklerini yapmadı. Zira bir seçime gidilseydi BAAS kaybederdi. Bilhassa Esad, Suriye’nin öteki Arap ülkelerinden farklı olduğunu, çok farklı azınlıkların yaşadığını, büyük bir çatışmanın olacağını, makasa gireceklerini düşünüyordu. Bu kaygıyla Esad silaha sarılarak ülkesinin yarısını telef etti. Ülkesini yabancılara peşkeş çekti. Böylelikle süreç günümüze kadar geldi” dedi.
“BUNLARIN GERÇEKLEŞMESİ TÜRKİYE’NİN GÜNEYDEN KUŞATILMASI MANASINA GELİR”
Rusya’nın bölgede zayıfladığını ve Türkiye’nin bunu güzel değerlendirmesi gerektiğinin altını çizen Şeyhanlıoğlu, “Önemli olan bundan sonra süreç nasıl olacak. Suriye 5 modüllü bir federasyona yanlışsız gidiyor, bu çok sorunlu bir süreç olacak. Zira Suriye parçalanmaması gereken bir bölgedir. Şu anda Rusya bölgede zayıflamış durumda, bu fırsatı değerlendirmeliyiz. Ruslar Akdeniz kıyılarında güç tutunuyorlar. Rusları buradan deporte etmeliyiz. Zira şayet İran karada kalırsa, şayet Ruslar burada kalmayı devam ettirirse bu Türkiye’nin güneyden kuşatılması manasına gelir. Bu Suriye’nin asla sömürgecilikten çıkamama manasına gelir. Suriye’de petrol, toprak, su var ve Amerika bunu PYD üzerinden, Fırat’ın doğusundan denetim ediyor. Bu bölgede terör demek, bu bölgede çatışmanın devam etmesi demektir. İdlib’e sıkışmış 5 milyon insan Türkiye’nin elinde, 6 milyon insan biz bunları geri döndürmeliyiz” halinde konuştu.
TÜRKİYE’NİN ESAD’LA GÖRÜŞMESİ İÇİN 3 TEMEL ŞART
Türkiye’nin Esad ile görüşme kaidelerine değinen Doç. Dr. Şeyhanlıoğlu, “Bu açıdan yine Esad ile çok partili hayata geçmek kuralıyla, 2 yıl içerisinde seçim yapılması kuralıyla ve mültecilerin ikametgahlarının daha evvel olduğu yere geri dönmesi gerekiyor. Suriye’nin olağanlaşması, Orta Doğu’nun ve dünyanın olağanlaşması demektir. Burada Türkiye İran ve Mısır öteki Arap ülkeleriyle birlikte yeni Suriye’nin geçiş sürecinde iş birliği yapması lazım.
Türkiye’nin Esad ile görüşmesi için bence 3 temel kuralı olur.
Bunlardan birincisi, çok partili hayata geçiş, ikincisi Suriye’de çoğulcu iştirakçi bir anayasanın yapılması, üçüncüsü mültecilerin geri dönmesi. İnançlı ve onurlu bir geri dönüş kesinlikle olmalıdır” diye konuştu.