Baryumun varlığı, iki çok sıcak gaz devi WASP-76b ve WASP-121b’nin atmosferlerinde yüksek rakımlarda keşfedildi. Bu iki öte gezegen, Güneş Sistemi’nin dışındaki yıldızların yörüngesinde dönüyor.
Astronomy & Astrophysics mecmuasında yayınlanan ağır elementin şaşırtan keşfi, gökbilimcileri Güneş Sistemi’nin dışındaki atmosferlerin mevcut durumunu sorgulamaya yöneltti.
Porto Üniversitesi’nde ve Portekiz’deki Instituto de Astrofísica e Ciências do Espaço’da (IA) doktora öğrencisi olan Tomás Azevedo Silva hususa ait yaptığı değerlendirmede şunları söyledi:
“İncelenen iki gezegen de inanılmaz. Her ikisi de boyut olarak Jüpiter ile karşılaştırılabilir. Ayrıyeten, 1000 derecenin üzerine çıkan son derece yüksek yüzey sıcaklıklarına sahiptirler. Bu öte gezegenler, mesken sahibi yıldızlara olan yakınlıkları nedeniyle bu özellikleri sergilerler, bu da bu yıldızların etrafındaki yörüngelerinin bir ila iki gün kadar kısa bir müddet alacağı manasına gelir. Tüm bunlar birebir zamanda gezegenlere WASP-76 b’deki demir yağmuru üzere eşsiz ve egzotik özellikler verir.”
DEMİR YAĞMASINA KARŞIN BARYUMUN VARLIĞI ŞAŞIRTTI
Ancak, WASP-76b’deki demir yağmuruna karşın çalışmanın müellifleri gezegenlerin üst atmosferlerinde demirden 2,5 kat daha ağır olan baryumu keşfettiği için şaşırdıklarını bildirdi.
Porto Üniversitesi’nden Olivier Demangeon, “Gezegenlerin yüksek yer çekimi göz önüne alındığında, baryum üzere ağır elementlerin atmosferin alt katmanlarına süratle düşmesini beklerdik” dedi.
Silva ise, “Bu, bir bakıma ‘tesadüfi’ bir keşifti. Bilhassa baryum bulmayı beklemiyorduk. Bu ağır element daha evvel hiçbir öte gezegende bulunmadı” değerlendirmesinde bulundu.
Diğer taraftan, hem WASP-76 b hem de WASP-121 b’de baryum tespit edilmiş olması, bu öte gezegenlerin atmosferlerinin bilim insanlarının birinci başta düşündüğünden daha farklı olduğunu düşündürdü. Demangeon ve Silva, Dünya’da, baryumun bazen havai fişekler aracılığıyla gökyüzünde görüldüğünü söyledi. Fakat, araştırmacılar yüksek irtifalarda baryumun doğal varlığına neyin neden olduğunu belirlemek istediklerini açıkladı.
İlk sefer 1774 yılında İsveçli kimyacı Carl Wilhelm Sheele tarafından bulunan ve sembolü Ba olan baryum, Latince’de ağır manasına gelen “barys” sözünden türetildi. Atom numarası 56 olan baryum Periyodik tablonun 6. sırasında ve 2. kümesinde bulunuyor.
Baryum element halinde beyaz-gri metalik renginde görünüyor ancak yüksek reaktivitelikten dolayı ekseriyetle element halinde bulunmuyor. Bütün bileşikleri zehirli olan baryum, yakıldığında elma yeşili bir renk veriyor.