Yüksek Mahkeme; hasılata bağlı günlük yevmiyeli olarak çalışma sisteminde, haftalık 45 saati aşan bir çalışması bulunması durumunda çalışanın fazla çalışma fiyatına hak kazanacağına hükmetti.
Yıllarca bir ticari takside saat 15.00 ile 03.00 ortasında sürücülük yapan genç, mukavelesi feshedilince İş Mahkemesi’ne müracaat ederek taksi plakası sahibinden davacı oldu.
Davacı taksi sürücüsü, ödenmeyen kıdem ve ihbar tazminatları ile fazla çalışma ve yıllık müsaade fiyatı alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etti.
Davalı taksi sahibi ise davacı ile ortasındaki münasebetin işçi-işveren bağı olmayıp hasılat kirası olduğunu, bu nedenle misyonsuzluk kararı verilmesi gerektiğini öne sürdü. Davacının emekçi olarak çalıştığını kabul etmemekle birlikte davacıya ilişkin istifa dilekçesi sunduklarını belirterek davanın reddini savundu.
İş Mahkemesi, davacının davalıya ilişkin ticari takside çalıştığı, davalı patronun sahibi olduğu ticari taksiyi satması üzerine iş kontratını haklı neden olmaksızın feshettiğine dikkat çekti.
Kararda; ticari taksilerde sürücü olarak çalışan çalışanların günlük elde ettiği hasılattan aşikâr bir ölçü mal sahibine vermek, kalan hasılatın ise o günün fiyatı olarak personele kalması biçiminde ticari bir teamül bulunduğu hatırlatıldı. Bu biçimdeki fiyat ödeme sisteminde ne kadar çalışırsa çalışsın mal sahibine verilen ölçünün değişmeyeceği, ticari taksi sahibinin günlük kendisinin aldığı ölçüden ayrıyeten sürücüye fazla çalışma fiyatı ödemesi hâlinde fazla çalışmanın büsbütün kendi aleyhine olacağı vurgulandı. Bu nedenle fazla çalışma fiyatı talebinin reddedildiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verildi.
Her iki taraf avukatı da kararı temyiz edince devreye Yargıtay 9. Hukuk Dairesi girdi.
Mahkeme kararının bozulduğu Yargıtay kararında; “Davacı; davalıya ilişkin takside sürücü olarak çalıştığını ve fazla mesai yaptığını sav etmiş, argümanını ispat hedefiyle şahit kanıtına dayanmış ve davacı fazla mesai yaptığını şahit beyanlarıyla ispatlamıştır. Hasılata bağlı günlük yevmiyeli olarak çalışan emekçilerin yevmiyelerinin ölçüsü günlük çalışma müddetine bağlı olup, ne kadar çok çalışırsa yevmiye artacağından çalışılan tüm saatlerin olağan fiyatı yevmiye içerisinde alındığından fazla çalışma fiyatının zamsız fiyatının yevmiyenin içinde ödendiği kabul edilerek fazla çalışma fiyatının sadece%50 artırımlı kısmı hesaplanıp karar altına alınmalıdır. Bu nedenle evrakta mevcut uzman raporu bir değerlendirmeye tabi tutularak, fazla çalışma fiyatının yalnızca yüzde 50 artırımlı kısmı hesaplanıp, makul oranda bir takdiri indirim yapılarak, fazla çalışma fiyatının karar altına alınması gerekirken, yerinde olmayan münasebet ile talebin reddi yanlışlı olup, bozmayı gerektirmiştir.” denildi.
TAKSİCİNİN FİYATI GERÇEK HESAPLANMALI
Yeniden yapılan yargılamada İş mahkemesi birinci kararında direndi. Bu karar da temyiz edilince devreye bu defa Yargıtay Hukuk Genel Şurası girdi. Emsal nitelikte bir karara imza atan Konsey, taksicilere fazla mesai fiyatı verilmesi gerektiğine hükmetti.
Kararda şu tabirlere yer verildi: “İşçinin modül başı fiyatı içinde zamsız kısmı ödenmiş olmakla, fazla çalışma fiyatı yalnızca yüzde elli artırım ölçüsüne nazaran belirlenmelidir. Hasılata bağlı günlük yevmiyeli olarak çalışan emekçilerin haftalık kırkbeş saatten fazla çalışsa dahi fazla çalışma fiyatına hak kazanmayacağına ait bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu prestijle, hasılata bağlı günlük yevmiyeli olarak çalışma sisteminde, haftalık 45 saati aşan bir çalışması bulunması durumunda personelin fazla çalışma fiyatına hak kazanacağı kabul edilmelidir. Öteki taraftan, çalışanın çalışma mühleti arttıkça geliri de artış göstereceğinden, fazla çalışma fiyatının zamsız fiyatının yevmiyenin içinde ödendiği kabul edilerek fazla çalışma fiyatının yalnızca yüzde elli artırımlı kısmı hesaplanmalıdır.
Bu prestijle, belge çerçevesindeki kanıtlar, yapılan işin niteliği ve şahit beyanları dikkate alındığında davacının fazla çalışma yaptığı anlaşıldığından, mahkemece davacının haftalık kaç saat fazla çalışma yaptığı belirlenmeli, daha sonra fazla çalışma fiyatının yalnızca yüzde elli artırımlı kısmı hesaplanmalı ve hesaplanan ölçüden da karineye dayalı makul oranda indirim yapılarak karar verilmelidir. Hâl bu türlü olunca Hukuk Genel Heyeti’nce da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulmak gerekirken, evvelki kararda direnilmesi yöntem ve yasaya terstir.”