Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TUSAŞ) Genel Müdürü Temel Kotil, Asya Pasifik ülkelerinin şirketin ürettiği hava araçlarına muhtaçlığı olduğunu söz ederek, “Görüşmeler devam ediyor. İnşallah Endonezya da eserlerimizi kullanacak. Helikopter ayağından İHA’sından uçağına kadar hepsi portföyde var fakat kontrat bitmeden paylaşamıyoruz, beklentimiz yüksek.” dedi.
Şirket, Endonezya’nın Cakarta kentinde düzenlenen Indo Defence Expo&Forum 2022 Fuarı’nda eser portföyünde yer alan helikopter, uçak ve insansız hava araçlarının maketlerini sergiledi.
EN YÜKSEK İŞTİRAK TÜRKİYE’DEN
Kotil, fuara en yüksek iştiraki Türkiye’nin sağladığını vurgulayarak, Türk savunma endüstrisi eserleri olgunlaştıkça bu cins tertiplerdeki varlığının da arttığını söyledi.
Fuarda, şirket olarak bütün eserlerini tanıttıklarını belirten Kotil, şöyle konuştu:
“Endonezya çok büyük bir ülke. Adalardan meydana gelmiş, ekonomik olarak güçlü. Dünyanın en büyük 10 iktisadından bir tanesi. İlerde muhteşem güç olacağını söylüyorlar, nitekim olur. 250 milyon üzere bir nüfusu var. Yer altı kaynakları çok fazla, petrolü var. İnsanları da çok eğitimli. Endonezya, yıllar evvel uçak endüstrisine başlamış. CASA dediğimiz, İspanya’dan aldığımız uçakları birinci yapanlar bunlardı. 1990’ların sonuna kadar ekonomik krizler oluşunca kesim burada geriledi. Burası Uzak Doğu’da uçak endüstrisinde tahminen Çin, Japonlar, Güney Kore devreye giriyor ancak bunlarda da onlardan geri kalan durumları yok. Bu fuara daha büyük bir kıymet veriyoruz. Eserlerimizi buradaki kuvvete gösteriyoruz. Endonezya Savunma Bakanı da standımızı ziyaret etti ve eserlerle yakından ilgilendi.”
MMU PROJESİ’NE KATILMAYA DAVET EDİYORUZ
Endonezya’nın Güney Kore’nin savaş uçağıyla angaje durumda olduğunu lisana getiren Kotil, “Kendilerini Ulusal Muharip Uçak (MMU) Projesi’ne katılmaya davet ediyoruz. Güney Kore’nin yaptığı savaş uçağı MMU’dan daha küçük bir uçak. 5. kuşak değil, o açıdan geride kalan bir uçak. Endonezya da inşallah bize katılır. Katılırsa buna katkıda bulunacak insan kaynağı var.” dedi.
Fuar kapsamında Endonezya’nın havacılık endüstrisi şirketi PT Dirgantara Indonesia ile mutabakat mutabakatı imzaladıklarını söz eden Kotil, “Buna nazaran bilgi paylaşımı yapacağız, hem de kendileri bize insan kaynaklarıyla, deneyimleriyle dayanak verecekler. BAE Systems nasıl MMU projesine takviye veriyorsa bunlar da takviye verecek. Çok düzgün yetişmiş, deneyimli insan kaynağı var. 30 yıldan beri bu süreçteler ve gerçek uçak yaptılar. 60 kişilik bir yolcu uçakları vardı o yarım kaldı, tamamlayamadılar. 19 kişilik uçakları var, şu anda uçuyor. CASA’yı yapabiliyorlar. Bize insan kaynağı dayanağı verecekler.” diye konuştu.
Kotil, TUSAŞ’ın Endonezya’da bir şirketi bulunduğuna işaret ederek, “Burada mühendisleri işe almaya başladık. Endonezya büyük, ekonomik olarak güçlü, savunma gereksinimleri yüksek olduğu, havacılık sanayisi bir noktaya kadar geliştiği için TUSAŞ açısından hem bir ortak hem de güçlü bir müşteri.” değerlendirmesinde bulundu.
Yalnız MMU değil tüm projelerde Endonezya’daki insan kaynağının katkısını göreceklerini vurgulayan Kotil, “Burada 10, 15, 20 yıl uçak yapısal dizaynında, uçak aerodinamiğinde, uçuş denetiminde deneyimli beşerler var. Bir orta neredeyse 20 bin çalışanı olan uçak fabrikaları vardı.” dedi.
İHRACATTA BEKLENTİ YÜKSEK
Temel Kotil, şirketin ürettiği hava araçlarının bölge ülkeleri ve Endonezya’ya ihracatına yönelik gelişmelerle ilgili şunları kaydetti:
“Görüşmeler devam ediyor. İnşallah Endonezya da eserlerimizi kullanacak. Helikopter ayağından İHA’sından uçağına kadar hepsi portföyde var ancak kontrat bitmeden paylaşamıyoruz onları. Beklentimiz yüksek. Malezya, Endonezya, Tayland, Filipinler, Bangladeş, Vietnam üzere ülkelerin TUSAŞ eserlerine çok muhtaçlığı var. Son 5-6 yılda TUSAŞ olarak şaha kalktık. Çok yeni eserleri piyasaya ya sürdük ya da sürmek üzereyiz. Gökbey tümüyle yerli, buraya gelenlere tanıştırıyoruz, motoru bile yerli diyoruz. Çok güzellerine gidiyor. Helikopterde çok uygunuz. Gökbey, hem Endonezya hem Malezya için. Malezya ile Gökbey özelinde ihaledeyiz. Asya Pasifik ülkeleri için değerli eserler bunlar. Atak, Atak-2 helikopterlerimiz var. Büyük genel amaç helikopterimiz var. Bütün helikopterlere ilgi duyuyorlar. Anka ve Aksungur dünyaya kendini tanıttı, birçok kontrat imzalıyoruz. Endonezya şimdi imzalamadı, imzalanınca paylaşacağız. Birçok kontratı çok süratli gerçekleştiriyoruz. Şu anda bunları teslimat uğraşındayız. Hürkuş’u Çad ve Nijer’e satmıştık. Potansiyel ülkelerle son pazarlıklar devam ediyor. Hürjet’imiz birinci uçuşundan sonra 2025’te Hava Kuvvetlerine teslim edilecek, 2026’da tüm dünyaya teslimata başlayacağız.”
MÜHENDİS SAYISI 6 BİNE ULAŞTI
Kotil, şirketteki mühendis sayısının 6 bine ulaştığını ve toplamda 13 bin kişi olduklarını belirtti.
Malezya ve Pakistan’daki mühendis sayılarının da 100’lere geldiğini tabir eden Kotil, “Bu ülkelerde 100 mühendis dediğinizde, buranın kaymağını kullanıyoruz. Bu ülkelerin çok fazla projesi ne yazık ki yok. Havacılıkta devdiler, proje olmayınca eridiler. İnşallah bizim başımıza gelmez bu. Bu insan kaynağını biz kıymetlendiriyoruz.” dedi.