Türkiye’de 2017 yılına kadar hükümet biçimi olarak yürürlükte yer alan Parlamenter Sistem, 16 Nisan 2017’deki Anayasa değişikliği referandumunda milletin tercihiyle tarihe karıştı. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi‘ne geçen Türkiye’de, Parlamenter Sistem devrinde 95 yılda 65 hükümet kuruldu.
SİYASİ SANCILAR SİSTEMİ
Bazı iktidarların 30 gün bile geçmeden devrilmesine yol açan Parlamenter Sistem, 2023 seçimleri öncesi oluşturulan Millet İttifakı’ndaki 6+1 partinin uzlaşma sağladığı tek somut öge olarak dikkat çekiyor. CHP, Güzel Parti, Saadet Partisi, Gelecek Partisi, Deva Partisi, Demokrat Parti ve Halkların Demokratik Partisi‘nin savunduğu Parlamenter Sistem’in, Millet İttifakı’nın iktidar seçilmesi durumunda Türkiye’de yine uygulamaya konulacağı vaat ediliyor. 6 muhalefet partisinin hazırladığı güçlendirilmiş parlamenter sistem önerisine ait uzlaşma metni de 28 Şubat 2022’de başkanların imzası ile kamuoyu ile paylaşıldı.
Ancak hem Türkiye, hem dünyadaki örnekleri ile kısa vadeli ve güçsüz iktidarlara işaret eden Parlamenter Sistem, halihazırda hükümet modeli olduğu İngiltere, Hollanda, İtalya, Estonya, Bulgaristan, İsveç, Bosna Hersek, Karadağ, İsrail, Peru gibi ülkelerde büyük sancılara sebebiyet veriyor.
İşte dünyadan Parlamenter Sistem görünümleri:
4 YILDA 5 SEÇİM
İsrail‘de kurulamayan hükümetler nedeniyle son 4 yılda 5 seçim yapıldı. Son seçimde,ülkede en uzun müddet başbakanlık yapan isim Netanyahu, sağ müttefikleriyle birlikte hükümeti kurabilecek çoğunluğa ulaştı.
KOALİSYON 1 YILDA DÜŞTÜ
İtalya‘da Mario Draghi liderliğindeki geniş iştirakli koalisyon hükümeti 1 yılda çöktü. Parlamentonun feshedilmesiyle, ülke tarihinde dokuzuncu sefer erken seçime gidildi. 45 yaşındaki çok sağcı Giorgia Meloni, İtalya’nın yeni başbakanı oldu.
1,5 YILDA 4 SEFER SANDIK
Bulgaristan‘da 14 Kasım 2021’de seçimler yapıldı. Seçim sonrası kurulan 4’lü koalisyon 6 ay vazifede kaldı. Halk son 1.5 yılda genel seçime katılmak üzere 4 defa sandık başına gitti.
200 GÜNÜ DEVİREN DEVRİLİYOR
Hollanda‘da, 17 Mart 2021 tarihinde düzenlenen seçimlerden lakin 274 gün sonra hükümet kurulabildi. 2017 seçimlerinde bu sayı 225 gündü.
“KİRA” KONUSU İKTİDAR DÜŞÜRDÜ
İsveç‘te hükümet 2021 yılında kira düzenlemesi nedeniyle dağıldı. İsveç’in birinci bayan başbakanı Magdalena Andersson misyona başladıktan 7 saat sonra istifa ettiğini açıkladı. Son kurulan Kristersson koalisyon hükümeti ise seçimden 36 gün sonra kurulabildi.
8 AY BOYUNCA KOAİSYON PAZARLIĞI
İspanya‘da tam 249 gün sonra, Ocak 2020’de kurulabilen Sol Koalisyon 6 partinin daha dayanağına gereksinim duydu. Muhalefet milletvekillerinin oylarıyla iktidara gelen koalisyon, Katalonya ile bağımsızlık talebi için masaya oturmayı kabul etti.
14 AYLIK KAOS
Bosna Hersek’te, 2018 seçimlerinde hükümeti kurmak tam 14 ay sürdü. Yüksek Temsilci Christian Schmidt, seçim akşamı sandıkların kapanmasının akabinde yazılı açıklama yayımlayarak, ülkede temmuzdan bu yana tartışmalara ve hatta siyasi krize neden olan seçim kanununu fonksiyonellik paketi ismi altında “dayattığını” açıkladı.
BİR SEÇİM, BİN BELİRSİZLİK
Karadağ‘da, Dritan Abazovic başbakanlığındaki hükümetin 20 Ağustos’ta güvenoyu alamaması üzerine başlayan yeni hükümet kurma süreci siyasi krize dönüştü. Sırp Ortodoks Kilisesi Patriği Porfiriye ile ülkedeki Sırp Kilisesi’ne “resmi statü” kazandırmak ismine imzaladığı “temel anlaşma” ile tartışmalara neden olan Abazovic liderliğindeki hükümet, 2 ay evvel Karadağ Meclisi’nde yapılan oylama sonucu düştü.
Karadağ’daki Sırp yanlısı partiler Cumhurbaşkanı Milo Djukanovic‘e yeni hükümeti kurmak için Miodrag Lekic’in ismini iletirken Djukanovic, gerekli kuralları yerine getirmediği için hükümeti kurma vazifesini Lekic’e vermeyi reddetti. Djukanovic, mevcut meclisin feshedilerek seçime gidilmesini talep ederken Karadağ Meclisi ise cumhurbaşkanının bu talebine karşı çıkıyor. Karadağ Meclisi, Djukanovic’in mevcut meclisin feshedilmesi talebini oy birliğiyle reddederken hükümeti kurma vazifesinin “birine” verilmesi için resmi müddetin de bittiği belirtildi.
TAM 7 AY
Sırbistan halkı 3 Nisan’da genel seçimler için sandığa gitti. Seçimden lakin 7 ay sonra hükümet kurulabildi.
YAKLAŞIK 2 SENE HÜKÜMETSİZ YÖNETİM
Belçika‘da Alexander De Croo’nun 2020 yılında başbakan seçilmesine kadar devlet tam 605 gün hükümet kurulmadan yönetildi.
45 GÜNDE BİTTİ
Son 7 yılda 4 defa sandığa gidilen İngiltere’de Boris Johnson’dan sonra vazifeye gelen Liz Truss iktidarı 45 günde yıkıldı.
1 YILDA 4 İSTİFA
Peru Başbakanı Anibal Torres istifa ederek, ülkede son bir yıl içinde istifa eden 4’üncü başbakan oldu. Torres, 28 Temmuz 2021 tarihinde iktidara gelen Castillo’nun neredeyse 1 yıl 1 hafta süren misyon mühleti içerisinde vazifesini bırakan 4’üncü başbakan olarak tarihe geçti.