Hemen her ülkede klasikleşmiş bir biçimde 1 Nisan latifeleri yapılıyor. Latifenin dozunu ayarlamayanlar istenmedik görüntüler ortaya çıkarsa da pak ve minik latifeler eğlenceli anların yaşanmasına taban hazırlıyor. Pekala, bu günün tarihinde ne oldu?
Farklı inanç ve kültürlerde farklı efsaneler içeren 1 Nisan Latife Günü, ABD, Kanada, İsviçre, Hollanda, Belçika, Japonya dahil dünyanın pek çok yerinde bilinmektedir. Antik Roma’da Hilarya ismiyle emsal bir bayram kutlanılmaktadır. Hindistan’da ise bu bayramın ismi Holi olup 31 Mart tarihinde kutlanmakta. İnsanların birbirine latife yapması adeta bir gelenek haline gelmiştir.
1 NİSAN’DA NE OLDU?
1564 yılında Fransa hükümdarı IX. Charles, yıl başlangıcını Ocak ayının 1. gününe çekmişti. Lakin daha evvel Avrupa’da yaygın olan yıl başlangıcı 25 Mart kabul ediliyordu. O vakitteki bağlantı imkanları sebebiyle Charles’in bu kararı fazla yayılamadı. Kararı duyanlar ise protesto maksatlı eski adetlerine devam ettiler. 1 Nisan’da kendilerine has partiler düzenlediler. Başkaları ise bu olaydan sonra onları Nisan aptalları olarak nitelendirdiler. 1 Nisan’a “aptallar günü” ismini vererek bu günü unutulmaz kılmak istediler. Bu günde herkese sürpriz armağanlar verdiler, gerçek olmayan haberler ürettiler.
1 NİSAN’DA NEDEN LATİFE YAPILIR?
Yazımızın başında da söylediğimiz üzere Nisan 1’in tarihi hakkında her kültürde apayrı efsaneler bulunur. Bunlar içerisinde en yaygın olanı ise Fransa’ya ilişkin olanıdır. Fransızlar bu güne ‘Poisson d’avril’ derler, yani ‘Nisan Balığı’. 1564 yılında Fransa Hükümdarı IX. Charles, yılbaşını 1 Nisan’dan 1 Ocak’a aldırır. Bu esnada 1 Nisan’ı yılın birinci günü olarak kabul etmeye devam edenlerle dalga geçmek emeli ile yapılan latifeler, bir mühlet sonra ritüel haline gelir ve 1 Nisan’ı yılbaşı kabul edenlerin hepsine Nisan Balığı denmeye başlanır.
1 NİSAN’DA YAPILABİLECEK LATİFELER 2023
-Şaka kurbanı olarak seçtiğiniz iş yahut okul arkadaşınızın oturduğu koltuğun altına hava kornası bağlayın, ya da koltuğa Japon yapıştırıcısı sürebilirsiniz. Seçim sizin!
-Fare ya da yılan üzere hayvanlardan korkan yakınlarınız için, bu hayvanların oyuncağını bulup yakınlarınızı ufak çaplı bir krize uğratabilirsiniz.
-Bulabileceğiniz rastgele bir iştah açıcı tatlının için bir şırınga yardımıyla diş macunu doldurun ve yakınınızın iştahını kabartın!
-Çok sevdiği bir ünlü olan ismi, yakınınızın telefonuna kendi numaranızla kaydedin. Böylelikle 1 Nisan günü sabah erken saatlerde onu arayın ve aklını karıştırın!
-Kola kutusunun içine sade gazoz doldurduktan sonra içine soya sosunu dökün ve kola kıvamına getirin. Kurban seçtiğiniz bireye harikulade bir kokteyl tecrübesi yaşatın!
-Ev arkadaşınızın yahut ailenizin şampuanına besin boyası koyarak sabah sabah unutamayacağı bir duş tecrübesi yaşamasına yardımcı olabilirsiniz!
-Orta uzunluk büyüklüğündeki soğanları alıp, dışını çikolata ile kaplayın, Karşınızdaki yerken yüzünün aldığı eşsiz tabire odaklanabilirsiniz!
-Yakınınızın fotoğrafından bir fotokopi alıp gazetenin orta sayfalarındaki haberlere yapıştırın. Sonra gazeteyi onun okumasını sağlayın. Güzel uygulandığı taktirde okuyanın haberlere çıktığı hissini uyandıracaktır.
YANLIŞ BİLİNEN BİR BİLGİ: 1 NİSAN MÜSLÜMANLARIN KATLEDİLMESİ
Bazıları 1 Nisan’ın Müslümanları katletmek için başvurulan hileden çıktığı tezini tekrarlamayı pes etmeden sürdürmekte.
Herhangi bir sağlam kaynağa dayanmadan temelsiz bilgi içeren yazılarda, Haçlı bir komutanın 15. asırda zorla fethedemediği Endülüs kalesini 31 Mart gecesi “bu gece size bir şey yapmayacağım” taahhüdüyle İncil ve Kuran üzerine yemin edip teslim almasının akabinde mezkûr kelamının “dün” için geçerli olduğunu belirtip sonraki gün tüm Müslümanları kılıçtan geçirmesiyle 1 Nisan’ın Hristiyanlıkta “hile günü” olarak addedilmiş ve 1 Nisan şakasının kökeni de bu olaya dayanıyor olduğu savunuluyor.
1 Nisan latifesi geleneğinin hangi olaya dayandığına dair net bir bilgi olmasa da, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi üzere sağlam kaynaklardan aldığımız bilgilere nazaran bu tarihin Hristiyanlar ve Müslümanlarla ilişkilendirilmesi olasılıklar ortasında bile değil.
Endülüs’te kale teslimine dair anlatılan bu hadisenin aslında 2 Ocak 1942 tarihinde Müslüman İspanya’daki son kale olan Gırnata’nın (Granada) teslimine ilişkin olduğu bildirilmektedir. 1482 yılında başlayan savaş, 1491 yılının Kasım ayında başlayan görüşmeler sonucunda Müslümanların teslim olmaya karar vermesiyle ve Gırnata’nın düşmesiyle neticelenmişti. 25 Kasım 1491 tarihinde Gırnata Buyruğu Ebu Abdullah Muhammed (İspanyolların tabiriyle Boabdil) ile İspanya Krallığı ortasında imzalanan Gırnata Antlaşması ile, halkın canına, malına ve dinine dokunulmaması üzere bir dizi koşulla kentin teslimiyle birlikte İber Yarımadası’nda Müslümanların 782 yıllık siyasi varlığı sona ermişti.
Endülüs’te Müslümanların son devleti olan Gırnata Buyrukluğu yıkıldıktan sonra Müslüman halkın bir kısmı Mağrib’e göç etse de, kentin teslimi esnasında verilen kelamların yerine getirileceğine inanan çoğunluk kendi topraklarında kalmıştı. Gırnata’nın İslâmî kimliğinin ve kurumlarının korunması, Müslüman ve Musevilere hiçbir ziyan verilmemesi, kimsenin Hristiyan olmaya zorlanmaması üzere taahhütler, 1497 yılından itibaren İspanyollarca yerine getirilmemiştir.